خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت سی و شش واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، یک قلاده پلنگ و یک قلاده روباه در اثر تصادفات جاده ای تلف شدند. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده، بیست و پنج شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. علاوه بر این، نقاطی از مراتع کشور دچار آتش سوزی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در سه شهر ناسالم اعلام شد و شاخص کیفی هوا در شهرستان فهرج در استان کرمان به بیش از سه برابر حد مجاز رسید. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی و همچنین بحران‌ های ناشی از سوء مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی در شهرهای مختلف نیز می توان اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته ای که گذشت، رییس پارک ملی گلستان از تلف شدن یک قلاده پلنگ ماده در این ذخیره‌گاه زیست‌کره خبر داد.

مهدی تیموری در این خصوص گفت: “این پلنگ جوان بر اثر تصادف با خودروهای عبوری از جاده میان گذر این پارک تلف شد.”

همچنین یک قلاده روباه بر اثر تصادف در محور عباس‌آباد ـ میامی موسوم به جاده انقراض یوزپلنگ، تلف شد.

این تصادف در مکانی رخ داده که تاکنون نه یوزپلنگ در این جاده تلف شده‌اند. کارشناسان فنس‌کشی مسیر سی کیلومتری و ایجاد زیرگذر را چاره کار می‌دانند اما با این وجود وزارت راه تاکنون اقدامی در این خصوص انجام نداده است.

از سوی دیگر جنگل‌های بلوط لرستان در مناطق مله شعبانان، سپید دشت، دره اناران، شول آباد، گورکش و جاده آبشار نوژیان درگیر آفت شدند. این آفت‌ها از نوع کرم جوانه خوار سبز بلوط و انواع پروانک‌ها هستند که به مرور زمان موجب خشک شدن و پژمردگی درختان این مناطق می‌شوند.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی اصفهان با بیان اینکه محیط‌زیست تاکنون برنامه جامعی برای کنترل هاری نداشته، گفت: “هشدار در مورد تبدیل هاری به یک بیماری بحرانی به مدیریت بحران اعلام شد.”

وی در خصوص وضعیت شیوع هاری گربه در استان، خاطرنشان کرد: “هنوز هم نمونه گیری هایی که از گربه داریم در مواردی مثبت است اما مانند نُرم و تعداد سال گذشته است و با توجه به اینکه گربه به جامعه شهری نزدیک است نگرانی درباره شیوع هاری گربه بویژه گربه‌های خیابانی وجود دارد، زیرا تحت واکسیناسیون قرار نمی‌گیرند.”

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از هفتاد تن چوب قاچاق که حاصل جمع آوری پنج گزارش منابع رسمی است، در استان های اراک، اردبیل، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد و مازندران کشف و ضبط شده و در این راستا هشت نفر بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. همچنین طی این مدت دستکم هفده شکارچی در استا های لرستان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، یزد، تهران و ایلام بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

علاوه بر این، رییس اداره حفاظت محیط زیست کاشان گفت: “بیست و دو تخلف زیست محیطی توسط محیط بانان کاشان در سال گذشته شناسایی شد و شصت و یک متخلف دستگیر شدند.”

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اهواز ۱۱۵، فردیس ۱۶۰ و نظرآباد ۱۶۵ ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه ها اعلام شد.

همچنین شاخص کیفی هوا در شهرستان فهرج در استان کرمان به بیش از سه برابر حد مجاز رسید.

همزمان مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: “کیفیت هوای هفت منطقه کلانشهر مشهد برای تنفس شهروندان در نهمین روز اردیبهشت‌ماه  ۱۴۰۲ آلوده است و در وضعیت هشدار قرار گرفت.”

از سوی دیگر دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار با تاکید بر اینکه بیست و سه استان کشور دارای کانون گرد و غبار هستند، افزود: “شش استان خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان و هرمزگان هشتادوپنج درصد غبارخیزی کشور را دارند.”

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:

از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

طی هفته ای که گذشت بیست و پنج هکتار از اراضی روستای غوله در استان خوزستان و بخشی در مناطق جنوبی استان بوشهر طعمه حریق شد.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

همزمان یکی از کشاورزان شیراز در خصوص کشت محصول با فاضلاب اظهار داشت: “کشاورزان چهار روستا از جمله کوشکک، گردخون، اقبال آباد و خلجوی محصولات زراعی خود را با فاضلاب کشت می‌کنند.”

از سوی دیگر مدیر دفتر محیط‌زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای اصفهان از تخلیه پسماند چهار شهرستان در آبراهه‌های بالادست زاینده‌رود خبر داد.

استاندار گیلان با بیان اینکه علت سی و شش درصد از آلودگی‌های رودخانه‌های رشت شیرابه شهرک صنعتی است، اظهار داشت: “این آلوگی‌ها وارد رودخانه‌ها شده و از آنجا به تالاب انزلی می‌ریزد”.

علاوه بر این مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کهگیلویه و بویراحمد از معرفی شهردار دوگنبدان به مراجع قضایی به دلیل عدم رعایت مسائل زیست محیطی خبر داد.