خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۰ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت دستکم چهل شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده، حدود هشتاد هکتار از مراتع کشور دچار آتش سوزی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در سیزده شهرستان ناسالم و در چهار شهر در وضعیت خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی و بحران های فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: ارس، پلنگ ایرانی یازده ساله در باغ وحش که نخستین بار در سال ۱۳۹۱ از متخلفان شکار و صید زنده‌گیری شد و با تلاش‌های متخصصان و دامپزشکان به رغم بیماری به زندگی ادامه داد، این روزها به دلیل پیشرفت بیماری حال مساعدی ندارد.

از سوی دیگر، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان با بیان اینکه نزول میزان زادآوری حیات‌وحش با خشکسالی ارتباط دارد، افزود: خشکسالی سال قبل و بهینه نبودن تأمین علوفه بر شرایط بدنی حیوانات تأثیر گذاشته و زادآوری را کاهش داده است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از نوزده تن چوب قاچاق که حاصل جمع آوری سه گزارش منابع رسمی است، در استان های آذربایجان غربی، گلستان و اردبیل کشف و ضبط شده و در این راستا شش متهم بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. همچنین طی این مدت دستکم سی و سه شکارچی در استان های تهران، خوزستان، کرمان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، سمنان، کرمان، کردستان، فارس، کرمانشاه و آذربایجان غربی بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مسجدسلیمان، نهبندان، فهرج و ریگان با شاخص ۵۰۰ در حالت خطرناک قرار گرفتند.

همچنین شهرهای کرج ۱۸۰، اندیمشک ۱۵۲، اهواز ۱۲۳، سوسنگرد ۱۲۰، ماهشهر ۱۵۶، الوند ۱۷۰، مشهد ۱۰۵، شوشتر ۱۱۲، شوش ۱۱۷، سوسنگرد ۱۲۶، رامهرمز ۱۰۹، اهواز ۱۵۶ و تهران ۱۱۱ ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها و یا بسیار ناسالم اعلام شد.

از سوی دیگر معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان گفت: شاخص کیفیت هوای ده شهرستان استان همدان برای همه گروه ها در وضعیت ناسالم قرار دارد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

طی هفته ای گذشت وقوع دستکم هشت حریق در جنگل ها و مراتع استان های هرمزگان، زنجان، آذربایجان غربی و گیلان موجب نابود شدن حدود هشتاد هکتار از منابع طبیعی شد.

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

تداوم خشکسالی، نوسانات سطح آب دریای خزر و از طرف دیگر مهار آب‌های سطحی در حوضه آبریز بالادست، سبب گسترش خشکی تالاب میانکاله از غرب به شرق به حدود پانزده هزار هکتار شده است.

در این راستا مدیر دفتر بهره برداری از تاسیسات آبی آبفای استان تهران گفت: ذخایر آب پایتخت در مقایسه با سال گذشته حدود پنجاه میلیون متر مکعب کمتر است.

همچنین مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان سمنان از تنش آبی در شهرهای سمنان ، شاهرود و ایوانکی خبر داد.

از سوی دیگر، وضعیت سد‌های مهم (شرب-کشاورزی) از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه تا هفدهم تیرماه) بیانگر این است که دوازده سد از هفتاد و چهار سد کشور کمتر از بیست درصد آب دارند.

همچنین مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان از وجود ۱۰ هزار هکتار کانون فوق بحرانی گردوغبار در شرق اصفهان خبر داد.

دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار نیز با بیان اینکه “از سه میلیون هکتار مناطق تالابی کشور نیمی از این عرصه های غبارخیز محسوب می شود”، اظهار داشت: “تالاب گاوخونی نیز یکی از آنها است.”