خانه  > slide, سایر گروهها  >  پیش بینی حذف یارانه میلیون ها نفر در لایحه بودجه ۹۷/ دلبر توکلی

پیش بینی حذف یارانه میلیون ها نفر در لایحه بودجه ۹۷/ دلبر توکلی

ماهنامه خط صلح – بسیاری بر این باور اند که اعتراضات سراسری ایران در دی ماه سال جاری، تنها به مشکلات اقتصادی مردم باز می گردد؛ حتی در جاهایی شنیده شده است که آن را “اعتراضات تخم مرغی” نامیدند. اگر بخواهیم فرض را بر این بگذاریم که واقعاً، تنها دلیل اعتراضات مردمی، به مسائل اقتصادی باز می گردد، دولت و مجلس باید به طور جدی در خصوص برخی تصمیماتشان در لایحه بودجه سال ۹۷، تجدید نظر کنند.

دلبر توکلی

یکی از موارد بحث برانگیز در لایحه بودجه سال ۹۷ حذف یارانه نقدی بیش از ۳۳ میلیون نفر از یارانه بگیران است. به گفته علی اصغر یوسف نژاد، سخنگوی کمیسیون تلفیق، لایحه بودجه ۹۷، در حال حاضر۷۶ میلیون و ۳۱۷ هزار و ۵۹۳ نفر در کشور یارانه دریافت می کنند و این نسبت به سال گذشته حدود یک میلیون نفر افزایش پیدا کرده است.

چگونگی ورود یارانه به زندگی مردم

در واقع هدفمند سازی یارانه ها یکی از بناهایی است که از روز اول خشت آن به دست محمود احمدی نژاد (رئیس جمهور سابق ایران)، کج بنا نهاده شد. میراثی از دولت نهم که امروز دولت دوازدهم به نوعی در باز کردن این گره کور، زمین گیر شده است. دولت نهم با توجیه این که حذف یارانه های دولتی از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام به هدفمندی یارانه ها می انجامد و به جای آن دادن یارانه نقدی به اقشار کم درآمد موازنه اقتصادی را در بدنه جامعه ایجاد می کند، قانون هدفمند کردن یارانه ها را از ۲۸ آذر ۱۳۸۹ به اجرا در آورد.

قانونی که از آن به عنوان بزرگترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام برده می شود، اما بنا بر آمار رسمی موجود در وزارت اقتصاد و دارایی ایران، فاز اول این طرح با شکست روبه رو شد و خانوارهای بیش تری را  به زیر خط فقر سوق داد.

در کلیات طرح هدفمند سازی یارانه ها پیش بینی شده بود که در مدت پنج سال، یارانه کالاهایی چون بنزین، گازوئیل، گاز، نفت، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر حذف شده و آن ها با قیمت بازارهای منطقه خلیج فارس عرضه شوند.

هم چنین پیش بینی شده بود که دولت ایران می‌تواند ۲۰ هزار میلیارد تومان از بابت افزایش قیمت، درآمد داشته و در این بین، نیمی از این درآمد را برای مقابله با تورم به صورت نقدی بین مردم توزیع کند. اما می بینیم که به پایان پنج ساله رسیدیم و نه تنها توزیع درآمدی برای مقابله با تورم بین مردم توزیع نشد، بلکه شاهد آن هستیم که نرخ دلار از ۱۲۲۶ تومان به بالای ۴۰۰۰ تومان رسیده است. حتی نرخ تخم مرغ آن قدر پرواز کرد که دست مردم به آن نمی رسد.

پرداخت یارانه در لایحه بودجه ۹۷

 تصمیم بر حذف تقریباً نیمی از یارانه بگیران در لایحه بودجه ۹۷، با نظرات موافق و مخالف زیادی رو به رو شد. به گزارش خبرگزای های داخل کشور، با ارائه لایحه بودجه ۹۷  به مجلس شورای اسلامی، مشخص شد که دولت بودجه اجرای هدفمند کردن یارانه ها را حدود ۱۱ میلیارد تومان کاهش داده است. درلایحه بودجه ۹۷، خالص وجوه ناشی از هدفمند کردن یارانه ها، ۳۷ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده؛ در حالی که این رقم در سال جاری ۴۸ هزار میلیارد تومان بوده است. بنابراین به طور حتم باید تعدادی از افراد از لیست یارانه بگیران فعلی خارج شوند تا تعادل بین میزان پرداختی ها و این ارقام به وجود آید.

بحث تغییر مکانیزم پرداخت یارانه و حذف دهک های پر درآمد از همان ابتدای طرح هدفمندی یارانه مطرح بود، اما فقط حدود ۴ میلیون نفر از لیست یارانه بگیران طی سال های گذشته کم شد و تا به حال منابعی از این بخش به تولید و دهک های پایین جامعه پرداخت نشده است. حالا دولت دوازدهم مدعی است که در لایحه بودجه ۹۷، مسیر پرداخت یارانه نقدی را به سمت خانوارهای نیازمند تغییر داده است.

به گفته مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، طبق قانون هدفمندی، ۵۰ درصد از درآمد هدفمندی باید به مردم، ۳۰ درصد به تولید و ۲۰ درصد به دولت اختصاص پیدا کند اما در سال های گذشته مغایر قانون عمل شده و شاهد این بودیم که دولت ۳۵ هزار میلیارد تومان از محل درآمد هدفمندی را به یارانه نقدی اختصاص داده و ۱۱ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان نیز از بودجه عمومی دولت به یارانه های نقدی اختصاص پیدا کرده است. او معتقد است که می توان با حذف یارانه دهک های بالا جلوی پرداخت ۱۲ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی دولت برای یارانه های نقدی را گرفت و این مبلغ می تواند صرف کارهای عمرانی شود.

از سوی دیگر حمیدرضا حاجی بابایی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، نظری متفاوت دارد؛ او معتقد است که بر اساس لایجه بودجه ۹۷، پنج دهک جامعه از دریافت یارانه ها حذف می شوند و این مسئله نه تنها فقر را در کشور از بین نمی برد بلکه افراد فقیر را نابود می کند. حاجی بابایی چندی پیش سوالی را که بی پاسخ مانده مطرح کرد، او گفت: “در هدفمندی یارانه ها پول مردم را دادیم اما سهم تولید و ۲۰ درصد مربوط به کارکنان مشخص نیست کجا رفت!؟”

به گفته این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، در لایحه بودجه آمده است اگر کسی می خواهد یارانه بگیرد باید برود و در صف بایستد. این در حالی است که پیش از این یارانه ها به حساب بانکی افراد واریز می شد.

کدام گروه از مردم در سال ۹۷ یارانه دریافت می کنند

نتیجه آخرین نشست ها در سازمان برنامه و بودجه حکایت از آن دارد که دولت در بودجه سال ۹۷، به ۴/۷ میلیون نفر افراد مددجوی کمیته امداد امام -که شامل ۳/۹ میلیون نفر مستمری بگیر و ۸۰۰ هزار نفر مددجوی موردی و پشت نوبتی می شود-، یارانه پرداخت می کند. هم چنین دولت به حدود ۳/۶ میلیون نفر مددجویان تحت پوشش بهزیستی -که شامل ۱/۳ میلون نفر مستمری بگیران و ۲/۳ میلیون نفر نیازمندان موردی و پشت نوبتی می شود-، یارانه پرداخت می کند. به علاوه، یارانه به ۱/۲ میلیون نفر زنان سرپرست خانوار ارائه می شود و به افراد ساکن در دهستان های با ضریب ۶،۷،۸،۹ -که این ضرایب در خصوص محرومیت و فقر روستایی های است-، یارانه پرداخت می شود که شامل حدود ۸ میلیون نفر در ۱۵۹۸ دهستان در کشور است. به یک میلیون نفر بیماران خاص و صعب العلاج نیز یارانه پرداخت می شود.

هم چنین به گروه های نیازمند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی که شامل حدود ۱۱ میلیون نفر است، یارانه پرداخت می شود. این تعداد شامل ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کارگران ساختمانی بیمه شده و پشت نوبتی، ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر رانندگان برون شهری، یک میلیون و ۱۵۰ هزار نفر قالیبافان،۷۱۰ هزار نفر صیادان و ۲۵۰ هزار نفر طلبه، ۹۰ هزار نفر خادمان مساجد، ۲۸۰ هزار نفر باربران، یک میلیون نفر عشایر و ۴/۸ میلیون نفر بازنشستگان با حقوق کم تر از یک میلیون تومان، به علاوه افراد تحت تکلف و حدود ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار نفر نیازمند دریافت یارانه نیز یارانه نقدی پرداخت می شود. به گفته جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای با این لایحه جدید حدود ۳۴میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت یارانه بگیر کشور کم می شود.

حذف یارانه نقدی نان در سال ۹۷

نان یکی از مهم ترین اغذیه در سبد کالای خانوار است که طی چند سال گذشته از بقیه گرانی ها جا نمانده و نرخ آن بر خلاف کیفیتش، رشد صعودی داشته است. بر اساس آخرین مصوبه دولت در نانوان هایی های دولتی، نرخ ارزان ترین نان از ۲۴۰ تومان شروع می شود و به بیش از هزار تومان هم می رسد. دولت در سال های گذشته در لوایح بودجه دو ردیف جداگانه برای نان در نظر می گرفت که عبارت بود از “یارانه نقدی نان” و “یارانه نان”. بر همین اساس در لایحه بودجه ۹۶ کل کشور، دولت ۲۳۰۰ میلیارد تومان برای ردیف یارانه نقدی نان و ۸۲۰۰ میلیارد تومان هم برای یارانه نان در نظر گرفته بود. این در حالی است که دولت در لایحه بودجه سال ۹۷، ردیف های یارانه نان و یارانه نقدی نان را از جداول بودجه حذف کرد و در تبصره ۱۴ بودجه، مبلغ ۳۳۰۰ میلیارد تومان به عنوان یارانه نان و خرید تضمینی گندم در نظر گرفت که بر اساس ردیف های بودجه، ۱۷۰۰ میلیارد تومان آن برای یارانه خرید تضمینی گندم است. ناگفته نماند که دولت ماه گذشته افزایش قیمت نان را کلید زده بود که به دلیل مخالفت های بسیار مجبور به انصراف از این کار شد.

شهروندان چه می گویند؟

احمد بهرامی، ۳۲ ساله، یکی از شهروندانی که یارانه دریافت می کند به خط صلح گفت: “خط فقر اعلامی از سوی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی با خط فقر واقعی ملموس جامعه بسیار متفاوت است. قیمت گوشت گوسفندی کیلویی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان، برنج کیلویی ۱۰ هزار تومان، نان ۱۰۰۰ تومان است و این ها فقط اقلام مربوط به ارزاق مردم هستند، اما یک زندگی استاندارد که شامل مسافرت، هزینه های درمانی با کیفیت متوسط و خوب و پوشاک می شود، برای اکثریت جامعه تبدیل به یک رویا شده است. حالا آقایان چطور می خواهند «کم درآمد»ها را برای دریافت یارانه تعریف کنند، نمی دانم. همین رقمی هم که الان پرداخت می کنند، ۴۵۵۰۰ تومان بابت هر نفر، چندان دردی از ما را دوا نمی کند”.

نرگس بهاری که سرپرست خانوار است، گفت: “کارگری که ماهی یکی میلیون می گیرد حتی از پسِ سیر کردن شکم و اجاره مسکن هم بر نمی آید؛ چه برسد به بقیه مایحتاج زندگی. کاش دولت ایجاد اشتغال کند و حقوق های عقب افتاده ما را بدهد، یارانه پیش کشمان”.

سوسن علی آبادی دانشجوی سال دوم ریاضیات است، او ضمن تایید سخنان احمد بهرامی و نرگس بهاری در گفتگو با خط صلح گفت: “پدر من دچار بیماری کلیه است، تعرفه های بیمه سلامت در داروخانه ها و آزمایشگاه ها قطع شده است و فقط مراکز دولتی بسیار بی کیفیت بیمه سلامت می پذیرند، اما آن ها هم بسیاری از آزمایشات را انجام نمی دهند. کاش دولت از ابتدا طرح هدفمندی یارانه را اجرا نمی کرد، چون اقلام روز به روز گران تر شدند و یارانه های پرادختی جوابگوی گرانی ها نیست. به بهانه حذف یارانه ها، آب، برق، گاز و بنزین را مدام گران تر کردند. فکر می کنم دولت به دلیل کمبود بودجه و این که برخی خزانه دولت را خالی کردند، به دریافتی خودش از مردم چشم بسته است”.

نا گفته نماند که غلامرضا اصغری رئیس سازمان غذا و داررو اعلام کرد که میزان یارانه دارو در لایحه بودجه سال ۹۷ نسبت به ۹۶، تغییری نکرده و همان ۱۶۰۰ میلیارد تومان است اما انتظار داشتیم که این رقم به اندازه رشد نرخ تورم افزایش پیدا می کرد.

کلام آخر

این طور به نظر می رسد که حذف دهک های پردرآمد از لیست یارانه بگیران و پرداخت یارانه تنها به افراد نیازمند، از اصلی ترین اهداف هدفمند شدن یارانه ها محسوب می شود. اما آیا تنها افراد ثروتمند از این لیست خارج می شوند یا این لایحه جدید بار دیگر گریبان قشر آسیب پذیر جامعه را می گیرد؟

مطالب مرتـبط

بدون نظر

نظر بگذارید