خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۰۰ واقعه محیط زیستی ایران است که از تاریخ ۱۰ خرداد تاکنون منتشر و به هدف آگاه سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت بیش از ۶۷ شکارچی غیرمجاز و متخلف محیط زیستی بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ۸۷ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. همچنین، چند قلاده خرس قهوه‌ای در نقاط مختلف کشور هدف شکار قرار گرفتند و جان باختند. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به آتش سوزی منابع طبیعی کشور، بحران فرونشست، پسماند و آلاینده های محیط زیستی اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته میشود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیات وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در هفته‌های اخیر، تلفات گسترده فوک‌های خزری در سواحل استان مازندران گزارش شده است. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران از ثبت مرگ ۳۶ قلاده فوک خزری از ابتدای سال جاری تاکنون خبر داد. تنها در چند روز اخیر، لاشه دو قلاده فوک در سواحل بابلسر و فریدونکنار کشف شده است. به گفته رئیس گروه بیولوژی دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، عوامل تهدید این
گونه نادر شامل آلودگی‌های دریای خزر، کاهش منابع غذایی، شکار، گیر افتادن در تورهای صیادی، بیماری‌ها و تغییرات اقلیمی است.
در بندرعباس نیز لاشه یک لاک‌پشت دریایی در ساحل مقابل هتل هما مشاهده شده است. بررسی‌های کارشناسی در این خصوص در حال انجام است. همچنین در منطقه حفاظت‌شده دنا، یک قلاده خرس قهوه‌ای ماده که از منطقه خارج شده بود، در حاشیه باغ‌های سی‌سخت هدف گلوله قرار گرفت و پس از چند روز جان باخت. در حادثه‌ای مشابه، در منطقه دوقوله مانشت استان ایلام نیز یک خرس قهوه‌ای دیگر بر اثر اصابت گلوله تلف شد.
در استان خراسان شمالی، گزارش‌هایی از تلف شدن ۳۰ رأس گوسفند و ۶ الاغ در روستای کلاته سهراب بجنورد به دلیل مصرف آب آلوده منتشر شده است. کارشناسان محیط زیست در حال بررسی علت دقیق آلودگی هستند.
در پی انتشار یک ویدئو در فضای مجازی درباره آزار یک سگ توسط راننده وانت پیکان در یکی از محله‌های شهرستان کازرون، مأموران محیط زیست با همکاری پلیس، فرد متخلف را شناسایی و دستگیر کردند. پرونده این مورد حیوان‌آزاری برای رسیدگی قضایی در حال پیگیری است.
اوایل خرداد ماه گزارشاتی از گم شدن یک توله خرس در پارک پردیسان تهران منتشر شد. این توله خرس، یکی از دو قلاده‌ای بود که اواخر اردیبهشت‌ماه از استان فارس به کلینیک حیات‌وحش پردیسان برای مراقبت منتقل شدند. مادر آنها بر اثر شکار کشته شده بود. تا مدتی هر روز گزارشات جستجو برای یافتن این خرس منتشر شد اما با شروع درگیری نظامی ایران و اسرائیل، پیگیری ها در این خصوص متوقف شد. تا کنون مسئولان پاسخ روشنی از سرنوشت این خرس ارائه ندادند.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی میشود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
از تاریخ ۱۰ خرداد تا کنون با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۶۷ شکارچی غیرمجاز و متخلف محیط زیست در شهرستان‌های کاشان، گرمی، دهگلان، بافق، آرادان، آبدانان، پیرانشهر، شاهین دژ، سراب، تایباد، شاهرود، دماوند، بردسکن، حاجی آباد، کرمان، سقز، کرج، دشتیاری، کوثر، ارومیه، تفت، کوهرنگ، خلخال، رودان، پلدختر، تنگستان، میناب، سیریک، میاندوآب، کیار و لارستان، بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
در این خصوص یک متخلف محیط زیست در قم به حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم شد. این متهم که به جرم قاچاق ۱۱ قطعه پرنده شکاری از شمال کشور محاکمه شده بود، توسط دادگاه تجدیدنظر به پرداخت ۲۲ میلیارد ریال جریمه نقدی و ۳ سال حبس محکوم شد.
در شهرستان پلدختر نیز یک صیاد غیر مجاز ماهی به چهار ماه حبس تعزیری محکوم شد. یک متخلف دیگر در شهرستان چگنی به شش ماه حبس محکوم شد؛ او به صورت غیرمجاز یک رأس بز کوهی را شکار کرده بود.
یک متخلف در شهر ماهدشت که یک قطعه کبک وحشی و یک قطعه سنجاب که به‌صورت غیرقانونی در یک پرنده‌فروشی نگهداری می‌کرد، بازداشت شده است.
همچنین در سه ماه ابتدایی امسال، ۱۰۷ متخلف شکار و صید در کردستان و ۹۴ نفر متخلف در استان ایلام بازداشت شدند.
براساس اظهارات مسئولان از ابتدای سال جاری ۲۴ نفر متخلف زیست محیطی در خراسان جنوبی و ۹۱ متخلف دیگر در چهارمحال و بختیاری بازداشت شدند.
رئیس محیط زیست شهرستان اردستان نیز از بازداشت ۲۴ شکارچی غیرمجاز در اردستان طی یک ساله گذشته خبر داد.
رئیس اداره یگان حفاظت محیط زیست مازندران گفت: طی هفته اول تیرماه با ۱۷ متخلف شکار و صید غیرمجاز در استان برخورد شد.
رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی استان گیلان نیز از دستگیری ۲۱۹ متخلف در دو ماه گذشته خبر داد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ری گفت: مأموران حفاظت محیط زیست ری یک میمون رزوس و یک بهله دلیجه را از محل نگهداری غیرمجاز کشف و ضبط کردند. در این راستا دو متخلف به مراجع قضایی معرفی شدند.
علاوه بر این فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست از دستگیری ۱۰۷ متخلف در حوزه محیط زیست در بازه زمانی ۱۴ تا ۲۱ خردادماه در کل کشور خبر داد.
همچنین از تاریخ ۱۰ خرداد تا کنون ۳۷ قاچاقچی چوب نیز در شهرهای بوکان، دامغان، کامیاران، گچساران، آوج، گلوگاه، فلاورجان، اردبیل، بهارستان، اصفهان، محمودآباد، ساری، آمل، خلخال، شاهرود، گرمسار، طارم، آستانه‌اشرفیه بازداشت شدند. از این متخلفین بیش از ۱۳۷ تن چوب قاچاق کشف شده است.
سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد از دستگیری متخلف قطع درختان چنار در منطقه تنگ سریز حین ارتکاب جرم خبر داد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در گزارشی عنوان کرد که طی سه ماه اخیر، حدود ۸۰ مورد دستگیری مرتبط با تخلفات منابع طبیعی انجام شده و بیش از ۱۰۰ دستگاه خودرو توقیف شده است.یک متخلف سابقه دار که اقدام به قطع چندین اصله درخت بید وحشی در منطقه حفاظت‌شده عبدالرزاق سقز کرده بود، توسط مأموران یگان حفاظت محیط زیست پاسگاه سولاکان دستگیر شد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ساری با بیان اینکه طی سه ماه گذشته ۲۰ باند حرفه‌ای قاچاق چوب و تصرف اراضی منابع طبیعی در منطقه متلاشی شدند گفت: در این راستا ۸۰ نفر دستگیر شدند.
آتش سوزی منابع طبیعی
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا میشود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
از هفته دوم خرداد تا کنون دستکم ۷۲ مورد حریق در جنگل ها و منابع طبیعی شهرهای گلوگاه، عنبرآباد، شیراز، لردگان، مهاباد، بندرامام خمینی، بهشهر، حمیدیه، کرمانشاه، شوش، دورود، دالاهو، قوچان، کوه چنار، باشت، میاندشت، خوانسار، چوار، بدره، طرقبه شاندیز، درگز، بویراحمد، اصفهان، میمند، قزوین،سمیرم، سروآباد، ارومیه، یاسو، پلدختر، بردسکن، حاجی آباد، میناب، معمولان، جهرم، مهران، اهواز، اردل، گیلانغرب، اندیکا، شاهرود، خلخال، تویسرکان، ماهان، مراغه، سنندج، انزلی، دزفول، ایلام، سمنان، کیاشهر، دنا و ایذه گزارش شده است. در این میان بخش هایی از پارک ملی گلستان، پارک ملی تندوره، تالاب شادگان، پارک ملی بمو، منطقه حفاظت شده اشترانکوه و منطقه حفاظت‌شده گلیل و سرانی نیز دچار حریق شدند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه از وقوع ۱۴ مورد آتش سوزی در مناطق تحت حفاظت محیط زیست استان خبر داد و گفت: در این میان ۹۵ هکتار از منابع طبیعی استان در آتش سوخت.
شرق در گزارشی نوشت، آمارها نشان می‌دهد طی سه ماه گذشته ۹۰.۴۹ هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی چهارمحال و بختیاری طی ۳۵ فقره طعمه حریق شده است این میزان آتش سوزی نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش نشان می‌دهد.
در این میان ۶ نیروی امدادی هلال‌احمر شهرستان کوه چنار در جریان اطفا حریق منابع این شهرستان مصدوم شدند.
گزارشات حریق در جنگل ها و منابع طبیعی مرتبا در فصل گرما منتشر میشود و بسیاری از مسئولان معتقدند که عامل انسانی منشا بیش از ۹۰٪ این آتش سوزی ها است.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گچساران با بیان اینکه کمبود امکانات و تجهیزات در شهرستان جدال با آتش سوزی منابع طبیعی را مشکل کرده گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۱۹ فقره آتش‌سوزی در سطح مراتع و جنگل‌های شهرستان رخ داده است که با وجود کمبود نیرو و تجهیزات، موفق به مهار آنها شده‌ایم.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
از تاریخ ۱۰ خرداد تا کنون شهرهای طبس، دزفول، زاهدان، زهک، ریگان، شهداد، رفسنجان، کرمان، فهرج، راور، حمیدیه، قصر شیرین، سرپل ذهاب، گیلانغرب، مسجد سلیمان، رامهرمز، نیمروز، هویزه، سوسنگرد، کرمانشاه، پاوه، شادگان، اسلام آباد غرب، سردشت، مهران، ایلام، ایوان، فردیس، با شاخص بالای ۵۰۰ در وضعیت خطرناک اعلام شدند. همچنین شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان، قهجاورستان، زرین
شهر، اندیمشک، هندیجان، گتوند، مشهد، بهبهان، ساوجبلاغ، اهواز، آبادان، ماهشهر، امیدیه، اراک، رودبار، کهنوج، بیدخون، آمل، رشت، نظرآباد، بجنورد، شاهین‌شهر، نهبندان، خواف، سرخس، گناباد، تربت جام، تایباد، بیرجند، زابل، دلگان، خرمشهر، جیرفت ، کرج، زرند، بم، سرچشمه، بهمئی، ملاثانی، شوشتر، آغاجاری، باغملک، شوش، تهران، سرایان، قم، خرم‌آباد، کبودرآهنگ، کنگاور، شاهین دژ، لالی، ایذه، مبارکه، انار، خمینی،سنندج، کامیاران، شیروان، قروه و کاشان ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم برای تمام گروه‌ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا در پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران، آلودگی هوا را دومین عامل مرگ و میر در کشور عنوان کرد.
مدیرگروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان گفت: بالابودن سطح ازون ناشی از گرما، گردوغبار و سوزاندن مازوت می‌تواند باعث ناراحتی‌های تنفسی، گلودرد، سوزش چشم و سرفه‌های خشک شود.
محسن موسوی خوانساری فعال حوزه آب و محیط زیست و عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران باور دارد که پساب مناطق صنعتی مثل چرمشهر ورامین که با گرد و غبار تهران بلند می‌شوند سمّی و حاوی موادی مانند آرسنیک و سیانور است.
مقام مسئول هواشناسی گفت: خشکسالی‌های اخیر موجب فعال‌شدن کانون‌های گردوخاک شده و هوای تهران را تحت‌تأثیر قرار داده است.
مسوول مرکز پایش آلاینده‌های زیست‌محیطی شهرداری مشهد روز سه شنبه این هفته گفت: آلودگی هوای این کلانشهر در ۱۱۰ روز گذشته رکورد بی‌سابقه‌ای را ثبت کرد چراکه شهروندان فقط ۷ روز هوای پاک را تجربه کردند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم نیز با اشاره به سهم بالای فعالیت‌های انسانی در آلودگی هوای استان، گفت: تغییر کاربری اراضی، انباشت نخاله‌های ساختمانی و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، عامل ۳۰ تا ۴۰٪ از پدیده گرد و غبار در استان است.
رئیس اداره منابع طبیعی آران و بیدگل با اشاره به وجود ۱۲۶ هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی در این شهرستان گفت: اعتبارات مقابله با گردوغبار و بیابان‌زایی طی دو سال اخیر تخصیص نیافت.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
ایران با یکی از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی و منابع طبیعی خود مواجه است؛ بحرانی که سه ضلع آن را کاهش بارندگی، خشکسالی مستمر و فرونشست زمین تشکیل می‌دهند.
بر اساس اعلام مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب لرستان، در حال حاضر شش شهر این استان با تنش آبی روبرو هستند و تنها ۳۰٪ از ظرفیت سدهای استان پر شده است. فرماندار خرم‌آباد نیز تنش آبی در حوزه شرب و کشاورزی این شهر را جدی دانست. همچنین، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام کرد که ۷۰٪ مخزن سدهای استان خالی بوده و ذخیره فعلی آنها به حدود ۶۲ میلیون مترمکعب رسیده است.
معاون دفتر برنامه‌ریزی شرکت مدیریت منابع آب ایران از فرونشست در ۳۵۰ دشت کشور به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و کاهش ۱۷٪ بارش‌ها خبر داد. رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز اعلام کرد که به دلیل خطر فرونشست زمین، فعالیت ۴۰۰ مدرسه در استان اصفهان متوقف شده است. در همین راستا، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری از تهدید ۴ هزار بنای تاریخی کشور توسط پدیده فرونشست خبر داده و آن را به زلزله خاموش تشبیه کرده است.
طبق اظهارات معاون شرکت آب و فاضلاب کشور، خشکسالی پنج‌ساله باعث کاهش ذخیره قانونی ۲۷ سد تأمین‌کننده آب شرب به زیر ۲۰٪ شده است. سخنگوی صنعت آب نیز از کاهش ۴۲٪ ورودی سدها و پرشدگی تنها ۲۴٪ سدهای تهران خبر داده و استاندار تهران اعلام کرده است که این استان در پنجمین سال خشکسالی است. در مشهد نیز تنها حدود ۸٪ از ظرفیت سدهای آب شرب پر بوده و وضعیت ذخایر آبی بحرانی گزارش شده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی از کاهش قابل توجه ذخایر سد کمال‌صالح خبر داد؛ ذخایری که تنها به ۱۰ میلیون مترمکعب رسیده‌اند. در استان فارس، میزان بارندگی ۸۰٪ کاهش داشته و میانگین بارش تنها ۱۷۰ میلی‌متر گزارش شده است. در همین راستا رئیس اداره جنگلداری استان از خشکیدگی ۲۰۰ هزار هکتار از این جنگل‌ها خبر داد.
همچنین، مدیر شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی این استان را دومین استان کشور از نظر کاهش بارش در سال جاری معرفی کرده است. نرخ فرونشست زمین در مهرشهر کرج به ۲۶ سانتی‌متر در سال رسیده و به گفته مسئولان، فشار بر منابع آب زیرزمینی در این منطقه یکی از عوامل اصلی این پدیده است. رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران نیز نسبت به فرونشست زمین در مناطق جنوبی پایتخت هشدار داده و خواستار ورود جدی نهادهای مسئول به این بحران شده است. همچنین، در فارس اعلام شده تقریباً تمام دشت‌های استان از نظر منابع آبی در وضعیت ممنوعه یا بحرانی قرار دارند.
بحران آلاینده های محیط زیستی
رودخانه بشار یاسوج، یکی از منابع حیاتی استان کهگیلویه و بویراحمد، به دلیل دفع غیراصولی فاضلاب توسط مراکز درمانی، تولیدی و خدماتی به شدت آلوده شده است. این رودخانه هم‌اکنون با ورود فاضلاب‌های تصفیه‌نشده از بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها، هتل‌ها و دامداری‌های اطراف در معرض تهدید زیست‌محیطی جدی قرار دارد.
در استان تهران، رئیس اداره حفاظت محیط زیست اسلامشهر از انجام بیش از ۷۰۰ مورد پایش زیست‌محیطی در سال ۱۴۰۳ خبر داد. در نتیجه این پایش‌ها، ۱۶ واحد آلاینده پلمب، ۱۴ تصفیه‌خانه صنعتی راه‌اندازی و ۲۸۹ تن پسماند به مراکز مجاز منتقل شده است. در استان قزوین نیز طی سال گذشته، ۹۶۷ اخطار زیست‌محیطی برای صنایع آلاینده صادر و ۶۶ پرونده قضایی تشکیل شده است.
مدیرکل دفتر محیط زیست، توسعه پایدار و فناوری وزارت جهاد کشاورزی گفت: امروز در کشور تولید پسماند پلاستیک به ۴ میلیون تن رسید، درحالیکه سال ۹۸ حدود ۲ میلیون تن پسماند پلاستیک داشتیم. ایران در پسماند پلاستیک رتبه ۲۷ در جهان را دارد.
در چند استان کشور، برخوردهای قانونی با واحدهای آلاینده صنعتی شدت یافته است. در اشتهارد، سه واحد تولیدی دارای نقص زیست‌محیطی با دستور قضایی تعطیل شدند. در اردکان، فعالیت یک واحد معدنی آلاینده متوقف شده و در نمین نیز یک واحد صنعتی آلاینده در ناحیه صنعتی نوجه‌ده پلمب شده است. همچنین، در شهرستان مهریز سه واحد تولید شن و ماسه و یک واحد غیرمجاز تولید سیلیس به دلیل رعایت نکردن استانداردهای زیست‌محیطی پلمب شدند.
در استان یزد، رئیس دادگاه‌های عمومی بخش عقدا از تشکیل پرونده برای شش مدیرعامل صنایع آلاینده خبر داد و اعلام کرد که این افراد به حبس محکوم شده و فعالیت کارخانه‌های مربوطه متوقف شده است. نماینده مردم اردکان نیز درباره تهدید سلامت مردم به دلیل فعالیت کارخانه‌های متعدد آلاینده در شهرستان‌های اردکان، میبد، اشکذر و یزد هشدار داده است.
در استان‌های دیگر نیز اقدامات مشابهی صورت گرفته است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست اردستان از ارجاع ۱۰ واحد آلاینده به دستگاه قضایی در سال گذشته خبر داده و در سنندج، یک واحد صنعتی آلاینده به دلیل تهدید سلامت عمومی به دو سال ممنوعیت از فعالیت و جریمه نقدی محکوم شده است. در سرعین نیز ۹ شکایت در حوزه آلودگی‌های خاک، آب، هوا و تخلفات حیات‌وحش در دستگاه قضایی ثبت شده است.
در چهارمحال و بختیاری، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان کیار اعلام کرد که یکی از متخلفان زیست‌محیطی به ساخت آبشخور در منطقه حفاظت‌شده سبزکوه مکلف شده است. همچنین، رئیس یگان حفاظت محیط زیست مازندران از مهر و موم شدن دو معدن شن و ماسه در محور هراز به دلیل رعایت نکردن ضوابط محیط‌زیستی خبر داد.
بدون نظر
نظر بگذارید