خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۲۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، یک قلاده پلنگ در منطقه سه هزار شهرستان تنکابن تلف شد. از سوی دیگر مسئولان از بارداری مجدد ایران، یوزپلنگ ایرانی خبر دادند. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده، ۱۶ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. علاوه بر این، نقاطی از جنگل های کشور دچار آتش سوزی شدند. مسئولین کشور نیز از کاهش آب مخازن سدهای کشور خبر دادند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در پنج شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ ها اعلام شد. به تداوم خشکسالی و همچنین بحران‌ های ناشی از سوء مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی در شهرهای مختلف نیز می توان اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته ای که گذشت، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مازندران از کشف لاشه یک قلاده پلنگ در ارتفاعات منطقه سه هزار شهرستان تنکابن خبر داد.

کوروس ربیعی اظهار داشت: “در بررسی اولیه چند ساچمه از بدن این پلنگ خارج شده است، باید بررسی کنیم ببینیم علت این حمله با ساچمه چه بوده است.”

رئیس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران گفت: “این پلنگِ نر شش تا هشت ساله بوده و کالبد شکافی لاشه آن  همچنان ادامه دارد.”

همچنین رئیس سازمان محیط زیست از بارداری مجدد ایران، یوزپلنگ ایرانی خبر داد.

پیام محبی، دامپزشک و رییس جامعه دامپزشکان ایران در اینباره گفت: «براساس شنیده‌ ها ایران باید طی همین روزها، مثلا در بازه ۵ تا ۱۵ اردیبهشت زایمان کند،‌ البته اطلاعات دقیقی در دست نیست و موضوع دقیقا همین جاست، با توجه به تجربه سال گذشته این سوال مطرح است که چرا سازمان محیط زیست درباره زایمان امسال ایران سکوت کرده است؟»

او ادامه می‌ دهد: «منظور این است که سازمان محیط زیست با اطلاع‌ رسانی دقیق با دامپزشکان رایزنی کند و از آنها مشورت بگیرد تا با تشکیل یک تیم حرفه‌ای و با رفع اشتباهات و مشکلات سال گذشته، زایمان بی‌ حاشیه و سالمی را برای ایران رقم بزند.»

از سوی دیگر مدیرکل محیط زیست هرمزگان از پیدا شدن یک توله خرس تنها از نوع کمیاب و آسیب‌ پذیر خرس سیاه آسیایی در این استان خبر داد.

مسیحی تازیانی گفت: با توجه به سن کم توله خرس که تا یک سالگی به مادر وابسته است و به تنهایی قطعاً حیاتش به خطر می‌افتد، به ناچار تصمیم بر خروج توله از زیستگاه گرفته شد. بنابراین توله خرس پس از چند روز تیمار در بندرعباس و تثبیت وضعیت سلامت، به تهران منتقل شد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از ۳۴ تن چوب قاچاق که حاصل جمع آوری پنج گزارش منابع رسمی است، در شهرهای مینودشت، آمل، کردکوی، شاهرود، آوج و نظرآباد کشف و ضبط شده و در این راستا شش نفر بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. همچنین طی این مدت دستکم ده شکارچی در شهرهای سردشت، تفت و گچساران بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

علاوه بر این، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: ۱۰۲ تخلف زیست محیطی توسط محیط بانان استان در سال گذشته شناسایی شد و ۱۷۳ متخلف دستگیر شدند.

اسدالله حاتمی افزود: “پرونده افراد متخلف به مراجع قضایی ارجاع شده است و قطعا برخورد قاطع صورت می‌گیرد.”

وی اظهار داشت: “این تخلفات شامل شکار غیر مجاز پرندگان به تعداد ۱۷۳ قطعه، شروع به شکار حیوانات وحشی ۶۶ نفر، شکار غیر مجاز پستانداران ۵۱ راس، زنده‌گیری پرندگان ۲ قطعه، آلودگی‌های زیست محیطی، صید غیر مجاز خزندگان ۲ مورد و نگهداری و خرید و فروش غیر مجاز حیوانات وحشی بوده همچنین ۲ مورد تخلف زیست‌محیطی در فضای مجازی کشف شده است.”

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: “بیشترین جرایم مشاهده شده در این استان مربوط به شکار غیر مجاز پرندگان و پستانداران وحشی بوده است.”

وی افزود: “در برخورد با این تخلفات تعداد ۲۲ قبضه سلاح غیر مجاز، چهار قبضه سلاح جنگی، ۷۴ مورد سلاح مجاز، ۲ هزار و ۲۰۹ عدد ادوات شکار و صید کشف و ۲ هزار تله زنده‌گیری هوبره جمع‌ آوری شده است.”

هفت منطقه حفاظت شده، سه پناهگاه حیات وحش، ۶ منطقه شکار ممنوع و چهار منطقه شکار ممنوع مرزی در استان خراسان جنوبی وجود دارد که تحت مدیریت حفاظت محیط زیست است.

همچنین فرمانده یگان حفاظت منابع آبزیان از کشف و ضبط دو رشته تور ترال ماهی در بندر صیادی جفره خبر داد.

غلامی گفت: این تور‌ها به صورت جاساز و بلاصاحب دراسکله رها شده و روی آن‌ها پوشانده شده بود، بنابراین عوامل یگان آنان را جمع آوری و به انبار یگان منتقل نمودند.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اهواز ۱۰۲ AQI، ماهشهر ۱۰۱ AQI، کرج  ۱۳۴، مشهد  ۱۱۳ و نظرآباد ۱۳۲  ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه ها اعلام شد.

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید: