خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی مهر ماه ۱۴۰۴ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی
در طول مهر ماه ۱۴۰۴، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی می‌شود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی.
دوره گزارش‌دهی این گزارش مهر ۱۴۰۴ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در مهر ۱۴۰۴، ۱۸۸ مورد را ثبت کرد که شامل ۲۳۶ مورد اجرای حکم، ۱۲ مورد محکومیت از جمله ۱ مورد محکومیت به اعدام در ملأعام، ۲ مورد اعدام کودکان و ۷ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه‌ها:
- حکم اعدام سید محمدجواد وفایی ثانی، زندانی سیاسی محبوس در زندان وکیل‌آباد مشهد که پیشتر دوبار در دیوان عالی کشور نقض شده بود، اینبار توسط شعبه نهم دیوان عالی کشور تأیید شد.
- مرکز رسانه قوه قضاییه از اجرای حکم اعدام سامان محمدی خیاره، زندانی سیاسی اهل سنندج خبر داد. آقای محمدی خیاره پیشتر توسط شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به اعدام محکوم شده بود.
- حکم یک زندانی کودک-مجرم که پیشتر از بابت اتهام قتل به اعدام محکوم شده بود، در زندان سپیدار اهواز به اجرا درآمد.
- مردی که پیشتر یک کودک ۹ ساله به نام ایلیا را در شهرستان شفت پس از تعرض به قتل رسانده بود، توسط دادگاه کیفری رشت به اعدام در ملاعام محکوم شد.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷۵ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۴۱ مورد بازداشت، صدور ۱۵۷۸ ماه حبس، ۲۴۰ ماه تبعید، ۳۸ ضربه شلاق و ۲۵ میلیون تومان جزای نقدی برای ۳۴ شهروند، ۳ مورد اجرای حکم، ۱۴ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۳ مورد بازجویی، ۲۵ مورد اعمال فیلترینگ، ۱ مورد ممانعت از برگزاری مراسم و سخنرانی، ۹ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع، ۱ مورد ممنوع الخروجی، ۶ مورد تفتیش منزل و محاکمه ۷ نفر است.
نمونه ها:
- محسن پریش، شهروند اهل مشکین‌دشت کرج و از آسیب دیدگان اعتراضات سراسری آبان ۹۸، توسط نیروهای امنیتی در مقابل منزل خود بازداشت و به ندامتگاه مرکزی کرج منتقل شد.
- مرتضی دامور، پدر وحید دامور، یکی از جان‌باختگان اعتراضات آبان ۹۸، توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب همدان به شش ماه و ۲۰ روز حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم شد.
- کوثر دهبان‌زاده، متهم سیاسی پس از احضار به دادگاه انقلاب شیراز بازداشت و به زندان عادل آباد این شهر منتقل شد.
- منزل مرضیه رسولی، روزنامه‌نگار ساکن تهران توسط نیروهای امنیتی تفتیش شد.
- علیه زهره سادات هاشمی، مجری پیشین صدا و سیما و مدیرمسئول رسانه «خبر فوری» به دنبال انتشار یک گفت‌وگو، پرونده قضایی تشکیل شده است. این افراد به مراجع قضایی احضار شده‌اند.
- وبسایت‌های رسمی ۲۵ برند مطرح تجاری از جمله عالیس، مزمز، اشی‌مشی، هانی، چی‌لایف، سیرنگ، جنرال الکتریک، با دستور وزارت ارشاد فیلتر شدند. دلیل این اقدام، پخش تبلیغات این برندها در شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان خارج از کشور اعلام شده است.
تاثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷۵ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۴ مورد مرگ زندانی بیمار، ۳ مورد اعتراف‌گیری، ۲ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۴۲ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۱ مورد تداوم نگهداری در انفرادی، ۲۴ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۴۱ مورد بلاتکلیفی، ۱۰۲ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۳ مورد تحصن زندانیان، ۴ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۴ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۳ مورد ضرب و شتم زندانی، ۸ مورد اعمال فشار، ۴ مورد ممنوعیت ملاقات، ۱۰۲ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۳ مورد نقل و انتقال اجباری زندانی است.
نمونه ها:
- سمیه رشیدی، شهروند بازداشتی، در پی عدم رسیدگی پزشکی و تعلل مسئولان زندان در اعزام به مراکز درمانی، در بیمارستان جان خود را از دست داد.
- امیرحسین موسوی، متهم سیاسی محبوس در زندان اوین، علیرغم گذشت ۱۱ ماه از زمان بازداشت، کماکان در بلاتکلیفی به‌سر میبرد.
- امید فتحی، زندانی سیاسی محبوس در زندان وکیل‌آباد مشهد، در پی ضرب‌وشتم ماموران حفاظت زندان از ناحیه چشم دچار آسیب شده و با تشدید مشکل دیسک کمر مواجه است. آقای فتحی از امکان برقراری تماس و ملاقات با خانواده خود محروم ماند.
- شکیلا منفرد، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، علیرغم نیاز به رسیدگی درمانی، به دلیل مخالفت وی با انتقال با دستبند و پابند، از اعزام به بیمارستان محروم ماند.
- صدها زندانی در زندان قزلحصار کرج، در اعتراض به افزایش چشمگیر اعدام‌ها، از دریافت جیره غذایی خودداری کرده و در سالن‌های این بندها دست به تحصن زدند. در پی این واقعه، تلفن‌های بند قطع شد و زندانیان از تماس با خانواده خود محروم ماندند. همچنین تعدادی از زندانیان پس از مراجعه به بهداری، توسط ماموران مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته و به اجبار وادار به صرف غذا شدند.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۴ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۱۵ مورد بازداشت، ۱۰ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱۰ مورد بازداشت بدون ارائه حکم قضایی و ۱ مورد تفتیش منزل می‌باشد.
نمونه ها:
- کریم اسماعیل‌زاده، فعال ترک (آذربایجانی)، پس از حضور در دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان تبریز بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات این شهرستان منتقل شد.
- سیما (اکرم) علی‌پور، سالار طاهرافشار، وحید ابهری ایرانق، جاوید نظمی، نیما رادمنش و حسین اسماعیلی‌صومعه، شش فعال ترک (آذربایجانی)، با دریافت ابلاغیه‌هایی به شعبه سوم بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان تبریز احضار شدند.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۲ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱۲ مورد بازداشت، ۷ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، صدور ۱۶۹۰ ماه حبس، ۲۴ ماه تبعید و یک میلیارد و ۶۰ میلیون تومان جریمه برای ۱۳ نفر، ۱۰ مورد مصادره اموال و منازل، ۱۷ مورد ممنوع الخروجی، ۱۶ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد اجرای حکم حبس و محاکمه ۱ نفر است.
نمونه ها:
- طی یک روز، دست‌کم ۱۰ شهروند بهائی بازداشت شده و ۱۰ منزل مورد تفتیش نیروهای امنیتی قرار گرفت.
- محکومیت نگین خادمی، یگانه آگاهی، یگانه روح‌بخش، ندا بدخش، مژگان شاهرضایی، شانا شوقی فر، آرزو سبحانیان، پرستو حکیم، بهاره لطفی و ندا عمادی، شهروندان بهائی ساکن اصفهان، توسط شعبه ۴۷ دادگاه تجدیدنظر این استان عیناً تایید شد. آنها در مرحله بدوی توسط دادگاه انقلاب این شهر مجموعا به ۹۰ سال حبس، جزای نقدی و مجازات‌های تکمیلی محکوم شده بودند.
- حسام‌الدین (یحیی) محمد جنیدی، نوکیش مسیحی ساکن ورامین با حکم شعبه ۱ دادگاه انقلاب این شهرستان به هشت سال و یک ماه حبس محکوم شد.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۵ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۷ مورد بازداشت، ۱ مورد اخراج از دانشگاه، ۱۳ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع و ۴ مورد تنبیه فیزیکی دانش‌آموزان است.
نمونه ها:
- در پی شکل‌گیری تجمعات اعتراضی جمعی از دانشجویان در همدان، دست‌کم هفت تن به نامهای تینا درویشی، پگاه پاپی، امید کرمی، علیرضا قربی، مهراد (مهرداد) سیفی، دانیال و مرتضی (نامهای خانوادگی نامشخص)، بازداشت شدند.
- علیرضا کاظمی مقدم، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی که پیشتر به دو ترم محرومیت از تحصیل محکوم شده بود، از این دانشگاه اخراج شد.
- جمعی از دانشجویان دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی تهران، در پردیس رضایی‌نژاد دست به تحصن و تجمع اعتراضی زدند. این اقدام در واکنش به بی‌توجهی مسئولان نسبت به خواسته‌های دانشجویان صورت گرفته است. بازگشت سرویس رفت‌و‌آمد و تأمین امنیت خوابگاه دختران، بهبود کیفیت و کاهش قیمت غذای سلف، رسیدگی به مشکلات خوابگاهی و آموزشی و همچنین پایان دادن به برخوردهای امنیتی با دانشجویان معترض، از جمله مطالبات اصلی تجمع‌کنندگان است.
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۶ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۲ مورد اجرای حکم اعدام کودکان، ۱ مورد خودکشی کودکان، ۴ مورد بازداشت کودکان، ۱ مورد فعالان کودک، ۱ مورد پلمب تشکل کودکان، ۵ مورد خشونت فیزیکی، ۱۷ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۳ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۳ مورد مرگ کودک کار، ۵ مورد مصدومیت کودک کار و ۱ مورد تجاوز و آزار جنسی است.
نمونه ها:
- یک دانش‌آموز ۱۴ ساله در روستای سهرین زنجان بر اثر ایست قلبی در مدرسه جان باخت. این دانش‌آموز هنگام اجرای تنبیه بدنی وادار به دویدن در حیاط مدرسه شده بود که این حادثه مرگبار رخ داد.
- یک دانش‌آموز در شهرستان کوهدشت استان لرستان، پس از بروز علائم انسداد روده و تاخیر طولانی در روند درمان، جان خود را از دست داد.
- حسین میربهاری، بنیان‌گذار جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال یافت. همزمان با بازداشت آقای میربهاری، مأموران امنیتی با حضور در دفتر «جمعیت دفاع از حقوق کودکان کار و خیابان» در پاسگاه نعمت‌آباد تهران، این مرکز را پلمب کردند.
- یک پسر ۱۲ ساله در شهرستان ایرانشهر از توابع استان سیستان و بلوچستان، در مسیر بازگشت از مدرسه توسط سه مرد ربوده شد و مورد آزار جنسی قرار گرفت.
قتل ناموسی
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ مرد می‌شود را ثبت کرد.
نمونه ها:
- مردی در خیابان هنگام تهران، مرد دیگری را با انگیزه ناموسی به قتل رساند.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۶ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
- مردی در مشهد، دختر ۲۹ ساله خود را به قتل رساند و پیکر او را پس از مثله‌کردن به آتش کشید. متهم اکنون در بازداشت به‌سر میبرد.
- مردی در شهرستان مهاباد به دلیل اختلافات خانوادگی، همسر خود با هویت شهلا کریمانی را به قتل رساند. متهم بازداشت و تحقیقات در این خصوص همچنان ادامه دارد.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۲ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت، ۱مورد بدحجابی، ۲ مورد تجاوز و آزار جنسی و پلمپ ۶ محل کسب در رابطه با حجاب اجباری است.
نمونه ها:
- یکی از بازیگران سینما به اتهام تجاوز به یک زن پس از احضار به مرجع قضایی و تفهیم اتهام، بازداشت شد.
- دادستان عمومی و انقلاب اسلامی شهرستان آمل از بازداشت یک زن در این شهر به دلیل آوازخوانی در معابر عمومی خبر داد.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳۵ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۱ مورد بهره‌برداری نادرست، ۱ مورد عدم حفاظت از منابع طبیعی، ۲۷ مورد مرگ حیوانات، ۱۲۳ مورد آلودگی محیط زیستی، ۲ مورد تجمع و ۴ مورد مجروح شدن محیط بان است.
نمونه ها:
- دو محیط بان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان در پی درگیری با شکارچیان غیرمجاز در منطقه حفاظت‌شده قمصر و برزک مجروح شدند.
- مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس اعلام کرد که چند محیط بان در پارک ملی بمو، در پی درگیری با متخلفان محیط زیستی دچار مصدومیت شدند.
- شماری از شهروندان ساکن دیلمان، در اعتراض به تخریب‌های گسترده‌ی کارخانه سیمان سبز گیلان، دست به تجمع زدند. شهروندان می‌گویند این کارخانه با برداشت بی‌رویه از معادن و منابع طبیعی دیلمان، باعث آسیب به جنگل‌ها و مراتع و اقتصاد بومیان این منطقه شده است.
تاثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۷۵ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۵۰ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۱۰۲ مورد مصدومیت کارگر، ۱۸۷ مورد تجمع، ۴ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۲ مورد تفتیش منزل، ۱۵۰۱ مورد اخراج و تعدیل، ۶۱ مورد پلمب اماکن، ۱۰ مورد اعتصاب، ۴۵۰ مورد بلاتکلیفی و ۱۰۱ ماه معوقات مزدی است.
نمونه ها:
- منزل ژاله روحزاد، فعال صنفی معلمان و همسرش اسماعیل گرامی، فعال کارگری، توسط ماموران وزارت اطلاعات تفتیش شد. ماموران برخی از وسایل الکترونیکی این خانواده را ضبط کرده‌اند.
- خدیجه مبارکی دیل، معلم ساکن بویراحمد، توسط هیات تخلفات اداره کل آموزش و پرورش استان کهکیلویه و بویراحمد به چهار ماه انفصال از خدمت محکوم شد.
- فرمانده انتظامی قدس از پلمب ۱۵ کافی‌شاپ در شهرقدس به دلیل آنچه که اقدامات هنجارشکنانه عنوان کرده، خبر داد.
- در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، ۱۵ کارگر در تربت جام و دهگلان حین انجام کار دچار حادثه شدند. در این حوادث ۱۴ کارگر مصدوم شدند و یک تن دیگر جان باخت.
- کارگران کارخانه «پگاه تهران» دست از کار کشیدند و در اعتراض به پرداخت‌نشدن مطالبات معوق خود، در محل کارشان اعتصاب کردند.
- شماری از کارکنان و بازنشستگان صنعت نفت در مقابل ساختمان شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در اهواز، دست به تجمع زدند. این شهروندان، با سردادن شعارهای اعتراضی، خواستار رسیدگی به وضعیت مدیریت صندوق نفت، حذف فرانشیز درمان و اجرای طرح همسان‌سازی حقوق شدند.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و قضایی امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۰ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۳ مورد مرگ کولبر، ۱ مورد مجروحیت کولبر، ۶ مورد مرگ سوختبر، ۷ مورد زخمی شدن سوختبر، ۲ مورد قتل شهروندان، ۱ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، زخمی شدن ۱ شهروند براثر انفجار مین، ۱۰ مورد بازداشت پارتی، ۱ مورد اجرای حکم نقص عضو و صدور ۲۴۸ ضربه شلاق برای ۳ نفر است.
نمونه ها:
- حکم قطع چهار انگشت دست راست محسن عاشیری، زندانی ۳۷ ساله اهل فلاورجان اصفهان، با وجود ثبت توبه‌نامه و رضایت شاکی پرونده، در زندان دستگرد اصفهان اجرا شد.
- در پی تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای انتظامی به سمت یک خودروی شخصی در شهرستان هویزه، یک کودک هفت ساله جان‌باخت و خواهر وی مجروح شد.
- یک کولبر در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی شهرستان بانه، جان خود را از دست داد.
- در پی تیراندازی نیروهای نظامی به سمت یک خودروی سوختبر در منطقه گواتر از توابع شهرستان چابهار، یک سوختبر جان خود را از دست داد.
- یک کولبر در مناطق مرزی شهرستان بانه بر اثر انفجار مین بر جای‌مانده از جنگ ایران و عراق دچار نقص عضو شد.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در مهرماه ۱۴۰۴، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان تهران از تشکیل «اتاق وضعیت عفاف و حجاب» در این استان خبر داد و گفت: اولویت این ستاد به‌کارگیری بیش از ۸۰ هزار آمر به معروف و ۴۵۷۵ مربی و ضابط قضایی است. روح‌الله مؤمن‌نسب در ادامه هدف اصلی ستاد امر به معروف را “مقابله هوشمندانه با سکولاریسم و بی‌تفاوتی اجتماعی” عنوان کرد.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، قانون موسوم به «تشدید مجازات جاسوسی و همکاری با رژیم صهیونیستی و دولت‌های متخاصم» را برای اجرا به قوه قضائیه و شورای عالی امنیت ملی و وزارتخانه‌های اطلاعات، دادگستری و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ابلاغ کرد. طرح موسوم به «تشدید مجازات جاسوسی» تیرماه سال جاری در مجلس به تصویب رسید و پس از تایید شورای نگهبان، به قانون تبدیل شد. این قانون می‌تواند طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های رسانه‌ای و سایبری را ذیل اتهام «افساد فی‌الارض» قرار داده و به صدور احکام اعدام یا حبس‌های سنگین منجر شود.
کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در نامهای به وزیر آموزش و پرورش خواستار بررسی دقیق مرگ نیما نجفی، دانش‌آموز ۱۴ ساله اهل روستای سهرین از توابع زنجان، و ارائه گزارش نتیجه آن به این کمیسیون شد. در بخشی از متن نامه آمده است که این دانش‌آموز «به دلیل ایست قلبی ناشی از تنبیه بدنی و فشار جسمانی از سوی مسئولان مدرسه فوت کرده است» و کمیسیون خواستار بررسی کامل موضوع و اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی شده است.
امیرحسین بانکی‌پور، نماینده اصفهان و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، گفت که ازدواج و فرزندآوری باید به‌عنوان یکی از معیارهای ارزیابی در فرصت‌های شغلی و اجتماعی لحاظ شود. او تأکید کرد: «زنی که ازدواج کرده یا فرزندی به دنیا می‌آورد باید امتیاز بیشتری بگیرد، زیرا چنین افرادی از بحران جمعیتی کشور جلوگیری می‌کنند.» این اظهارات با انتقاد فعالان حقوق زنان و کارشناسان اجتماعی روبه‌رو شده است. به گفته منتقدان، چنین رویکردی، نقش زنان را به ازدواج و مادری تقلیل می‌دهد و با اصول برابری جنسیتی و حق انتخاب در تضاد است. این سیاست‌ها می‌تواند به تبعیض علیه زنان مجرد یا بی‌فرزند دامن بزند.
در پی جان‌باختن سمیه رشیدی، شهروند بازداشتی در زندان قرچک ورامین، شماری از زندانیان سیاسی سابق با نگارش بیانیه‌ای، این رویداد را حاصل بی‌توجهی عامدانه و محرومیت از خدمات درمانی دانستند. آنان این مرگ را نه یک اتفاق، بلکه بخشی از روند «مرگ‌های سیستماتیک» در زندان‌ها عنوان کرده و خواستار پاسخگویی مسئولان شدند.
واکنش های بین المللی
همزمان با روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران اعلام کرد که دست‌کم ۱۵۳۷ نفر طی یک سال گذشته در ایران اعدام شده‌اند؛ آماری که نسبت به سال پیش از آن ۸۶ درصد افزایش نشان می‌دهد و بالاترین رقم ثبت‌شده در دهه اخیر است. این نهاد حقوق بشری ضمن هشدار نسبت به استفاده نظام‌مند از اعدام به‌عنوان ابزار ارعاب سیاسی و اجتماعی، از مقامات جمهوری اسلامی خواست فوراً اجرای احکام اعدام را متوقف و به‌سمت لغو کامل آن حرکت کنند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ای اعلام کرد که سه زن زندانی به نامهای سوده اسدی، جمیله عزیزی و سمیه رشیدی بین ۱۶ تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴ در زندان قرچک به دلیل محرومیت از مراقبت‌های پزشکی جان باخته‌اند. این سازمان شرایط زندان قرچک را «نمادی آشکار از نقض مداوم حقوق زندانیان در ایران» توصیف کرده و تأکید کرده است که مقامات زندان با آگاهی از وضعیت جسمی زندانیان، عمداً دسترسی آنان به درمان مناسب را سلب می‌کنند.
جامعه جهانی بهائی با انتشار بیانیه‌ای نسبت به آغاز موج تازه‌ای از برخوردهای امنیتی و قضایی با شهروندان بهائی در ایران واکنش نشان داد. در این بیانیه آمده است که در روز دوشنبه ۲۸ مهرماه ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی با اجرای عملیاتی هماهنگ در دست‌کم شش استان کشور، از جمله سیستان و بلوچستان، سمنان، مازندران، فارس، اصفهان و تهران، اقدام به یورش همزمان به منازل و محل‌های کسب بهائیان کرده‌اند. در این بیانیه آمده است که «دست‌کم ۲۲ شهروند بهائی» بازداشت یا مورد بازجویی قرار گرفته و وسایل شخصی و تجهیزات الکترونیکی آنان ضبط شده است. همچنین در مواردی محل کسب بهائیان پلمب و اعضای این جامعه مذهبی تهدید شده‌اند.
نتیجه گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در مهرماه ۱۴۰۴، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.
بدون نظر
نظر بگذارید