خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۱ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر ۶۷ شکارچی و صیاد غیرمجاز بازداشت شدند، ۸ قاچاقچی چوب به مراجع قضائی معرفی شدند. مقامات محیط زیستی از کشف و ضبط ۶۳ تن چوب جنگلی و ذغال قاچاق در استان های آذربایجان غربی، خوزستان، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد خبر دادند. در همین ایام در سایه فقدان تجهیزات اطفای حریق و بی توجهی مسئولان بیش از ۷۰۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، ایلام، خوزستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان طعمه حریق شد. در حوزه تولید پسماند و آلاینده محیط زیستی می‌توان به نبود سیستم تصفیه فاضلاب شهری در شماری از شهرهای شمال کشور اشاره کرد. در همین حوزه، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شیروان از محکومیت متصدی یک واحد آلاینده زیست محیطی به تحمل یک سال حبس خبر داد. از سوی دیگر مدیر اداره حفاظت محیط زیست بجنورد از بازداشت ۲ متخلف محیط زیستی خبر داد. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می‌توان به آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس اشاره کرد. در همین راستا رییس مرکز اقیانوس شناسی بندرعباس اعلام کرد: “مرجان های خلیج فارس به دلایل مختلف از جمله آلایندگی، گرمایش زمین و عوامل انسانی در خطر نابودی قرار دارند و براساس برخی برآوردها تا ۹۰ درصد این مرجان‌ها از بین رفته‌اند”.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۶۷ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۶ گزارش منابع رسمی است، در استان های آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، فارس، کردستان، کرمان و مازندران بازداشت، و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

در همین راستا جانشین فرمانده انتظامی تهران بزرگ از دستگیری شش ضارب مسلح جنگل بان جنگل های فشم با تلاش ماموران پایگاه یکم پلیس امنیت عمومی تهران خبر داد.

وی در این خصوص گفت: “ضاربان در روز حادثه به قصد شکار غیرمجاز و تفریح به جنگل های فشم مراجعه کرده بودند که با مقاومت مأمور جنگلبانی رو به رو و بلافاصله با وی درگیر می شوند که در این درگیری مسلحانه، مأمور فداکار جنگل بانی به شدت مجروح می شود”.

در خبری دیگر رییس کل دادگستری گلستان از ملزم شدن یک شکارچی غیرمجاز به محیط بانی با حکم قاضی شعبه دوم دادگاه عمومی شهرستان مراوه تپه خبر داد.

همچنین بر اساس گزارشات منابع رسمی ۸ متخلف قطع و قاچاق چوب در استان های آذربایجان غربی، خوزستان، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد با تلاش جنگل بانان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

از سوی دیگر در هفته ای که سپری شد، ۶۳ تن چوب جنگلی و ذغال قاچاق در استانهای آذربایجان غربی، خوزستان، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد کشف و ضبط شده است.

در همین زمینه فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری اعلام کرد: “در ۵ ماه گذشته در سطح کشور ۱۹۰۰ فقره پرونده در رابطه با قاچاق چوب تشکیل دادیم که ۲۱۰۰ متر مکعب چوب کشف کردیم و همچنین دستگیری ۱۹۵۰ نفر قاچاقچی چوب داشتیم که بیشتر آنها برای استان‌های شمالی کشور بودند”.

وی افزود: همچنین توقیف ۱۴۸۰ خودروی حمل چوب قاچاق و انهدام ۲۴۰ کوره غیرقانونی برای تولید زغال داشتیم”.

در خبری دیگر رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان دهلران گفت: “از ابتدای سال جاری تاکنون ۹ متخلف محیط زیست در این شهرستان دستگیر شده‌اند”.

وی با بیان اینکه بیشترین تخلفات زیست محیطی در شهرستان مربوط به تخلفات در صید و شکار غیر مجاز و آلودگی‌های زیست محیطی است، افزود: “از ابتدای سال تاکنون ۶ نهاد دولتی و غیر دولتی به‌دلیل رعایت نکردن قانون مدیریت پسماند اخطار محیط زیستی دریافت کرده‌اند، همچنین از ابتدای سال تاکنون متخلفین بیش از ۱۱۸ میلیون تومان جریمه شده‌اند”.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

در هفته گذشته هوای شهرهای تهران و مشهد به ترتیب با میانگین شاخص ۱۰۳ و ۱۰۱ برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) و در برخی نقاط این شهرها برای عموم ناسالم اعلام شد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته‌ای که گذشت قریب به ۱۶ منطقه از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در استانهای آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، ایلام، خوزستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان دچار حریق شدند. از این میان فقط آمار خسارت وارده به تعداد کمی از این مناطق اعلام شده است؛ که بیش از ۷۰۰ هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور را شامل می‌شود.

در همین راستا مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: “از ابتدای سال تاکنون ۲۸۰ هکتار از مراتع استان اصفهان دچار حریق شده است”.

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کردستان اعلام کرد: “در ۶ ماه امسال یک هزار و ۸۷۶ هکتار از مناطق حفاظت شده استان طعمه حریق شده است”.

وی افزود: “این میزان آتش‌سوزی مربوط به مناطق حفاظت شده بیجار، ۶ مورد کوهسالان و شاهو، ۶ مورد عبدالرزاق، یک مورد بدر و پریشان و ۲ مورد پناهگاه حیات وحش زریبار بوده است”.

در خبری دیگر فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران از افزایش آتش‌سوزی در مناطق چهارگانه تحت مدیریت اداره حفاظت محیط زیست استان تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد و گفت: “در شش ماهه نخست سال جاری تاکنون ۷۹ مورد حریق و عملیات اطفای حریق در مناطق چهارگانه استان تهران انجام شده است که ۷۲ فقره آن در پارک ملی خجیر و سرخه حصار، یک فقره در منطقه شکار ممنوع لار، سه فقره در منطقه حفاظت شده لواسان، یک فقره در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی، یک مورد در منطقه حفاظت شده فیروزکوه و یک مورد در منطقه حفاظت شده کویر در تالاب بندعلیخان رخ داده است که در مجموع حدود ۷۱۰ هکتار از مراتع مناطق چهارگانه استان تهران طعمه حریق شد”.

در همین حوزه فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین، از شناسایی و بازداشت ۱۸ متهم در رابطه با آتش سوزی های اراضی ملی قزوین از ابتدای سال جاری تاکنون خبر داد.

وی با اشاره به رشد قابل توجه آتش سوزی ها در اراضی ملی قزوین طی سال جاری، افزود: “در سال جاری ۱۹۰۰ هکتار از اراضی منابع طبیعی دچار آتش سوزی شده اند”.

همچنین مدیر کل مدیریت بحران استان قزوین نیز اعلام کرد: “امسال بالغ بر ۳ هزار هکتار آتش سوزی در اراضی ملی، مستثنیات، باغات و مزارع استان اتفاق افتاده که در مقایسه با سال‌های گذشته، میزان آتش سوزی در استان، بین سه تا چهار برابر افزایش داشته است”.

در گزارشی دیگر رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار گفت: “با تلاش ماموران یگان حفاظت،۴ تخریب گر محیط زیست که درختان تاغزارهای شهرستان ششتمد را قطع می کردند، دستگیر شدند”.

از سوی دیگر جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به رشد ۱۶۲ درصدی کشفیات زغال در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل گفت: “امسال تاکنون سه هزار و ۱۲۹ کیلوگرم زغال از متخلفان کشف و ضبط شده است”.

بحران پسماند و آلاینده محیط زیستی

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده می‌توان به نبود سیستم تصفیه فاضلاب شهری در شماری از شهرهای شمال کشور اشاره کرد.

رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان محمودآباد در این خصوص گفت: “سطح آب‌های زیرزمینی در شهرستان‌های ساحلی بالا است و مشکل دفع پساب‌ در تمام شهرهای ساحلی شبیه هم است، متاسفانه به غیر از یک الی دو شهر استان مازندران بقیه شهرهای ما مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب شهری نیستند”.

وی افزود: “در خیلی جاها چون فاضلاب‌ها قدرت جذب در زمین را ندارند، به خصوص اگر در کنار رودخانه‌ها و دریا باشند، چاه‌های فاضلاب سریز شده و نشت می‌کند و بنابراین مردم مجبور می‌شوند با ماشین‌های فاضلاب‌‌کش، چاه‌ را تخلیه کنند.ماشین‌های فاضلاب کش هم مکان مناسب و مجازی را برای تخلیه‌ی فاضلاب‌ها ندارند و ما می‌بینیم که در کنار رودخانه و جاده‌ها تخلیه می‌کنند، ما مدام در تعقیب و گریز و درگیری با این خودروها هستیم”.

علی‌محمد دعاگو ادامه داد: “هر ماه چند دستگاه از این فاضلاب کش‌ها را به دادگاه معرفی می‌کنیم که محکوم شده و جریمه می‌دهند، اما حقیقت این است که در نوار ساحلی چون زیرساخت‌ها آماده نیست و سیستم تصفیه فاضلاب شهری راه‌اندازی نشده و قدرت جذب در لایه های خاک در زمین هم بسیار پایین است”.

در همین حوزه، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شیروان از محکومیت متصدی یک واحد آلاینده زیست محیطی به تحمل یک سال حبس خبر داد.

وی در این خصوص عنوان کرد: “متصدی یکی از واحد‌های آلاینده به دلیل آلودگی و رعایت نکردن مسائل زیست محیطی از جمله غیر فعال بودن سیستم تصفیه خانه و رها سازی فاضلاب خام در اراضی اطراف و همچنین توجه نکردن به اخطار‌های زیست محیطی پس از معرفی به مقام قضایی در دادگاه محکوم به تحمل یک سال زندان شد”.

در خبری دیگر معاون نظارت پایش اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین اعلام کرد: “با توجه به نتایج آنالیز بیش از ۱۹۰ مورد نمونه ۴۵ واحد صنعتی استان قزوین در فهرست صنایع آلایندهخروجی فاضلاب و دود کش واحد‌های تولیدی استان در طول فصل اول، نام ۴۵ واحد صنعتی در فهرست صنایع آلاینده فصل اول سال ۹۹ قرار گرفت”.

از سوی دیگر مدیر اداره حفاظت محیط زیست بجنورد گفت: “۲ نفر متخلف که اقدام به حمل و تخلیه فاضلاب انسانی در یکی از کانال‌های فاضلاب این شهر کرده بودند، دستگیر شدند”.

از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته می‌توان به آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس اشاره کرد. بر اساس این گزارش طی ماه‌های اخیر شاهد آلودگی‌هایی با وسعت و ابعاد گسترده‌ در خلیج فارس هستیم که تأثیرات زیادی را بر اکوسیستم دریا خواهد داشت. جزیره خارگ به دلیل نزدیکی به تأسیسات فراساحل و نزدیکی به سکوهای نفتی کشورهای حوزه خلیج فارس بیش از تمامی نقاط در معرض آلودگی نفتی است. بافت غنی مرجانی و محیط زیست دریایی این جزیره یکی از منحصربه‌فردترین مناطق دریایی حوزه خلیج فارس به شمار می‌رود که آلودگی‌های نفتی اخیر باعث آسیب به این بافت غنی شده است.

در همین راستا رییس مرکز اقیانوس شناسی بندرعباس اعلام کرد: “مرجان های خلیج فارس به دلایل مختلف از جمله آلایندگی، گرمایش زمین و عوامل انسانی در خطر نابودی قرار دارند و براساس برخی برآوردها تا ۹۰ درصد این مرجان‌ها از بین رفته‌اند”.