ماهنامه خط صلح – در دنیایی که علم و فناوری بهسرعت در حال پیشرفت است، شاید عجیب بهنظر برسد که همچنان افرادی برای حل مشکلات خود به رمالان و دعانویسان مراجعه میکنند. با اینحال، واقعیت این است که بسیاری از مردم، بهویژه در زمان ناامیدی و درماندگی، بهدنبال راهحلی سریع و معجزهآسا هستند و همین موضوع، زمینه را برای سوئاستفادهی افراد سودجو فراهم میکند. رمالان با تکیه بر باورهای خرافی، ترسهای رایج و امیدهای واهی، مخاطبان خود را متقاعد میکنند که نیروهای پنهانی در زندگی آنها دخالت دارند و تنها راه رهایی از مشکلات، توسل به دعا، طلسم یا جادو است. این باورهای نادرست که هیچگونه پایهی علمی ندارند، بستری برای کلاهبرداری و فریب افراد ناآگاه فراهم میکند.
رمالی و فالگیری از گذشتههای دور در جوامع مختلف وجود داشته است. در گذشته، رمالان در بازارها، کوچهها یا محافل خصوصی، با خواندن کف دست، نقش تفالهی قهوه یا نوشتن دعا، ادعا میکردند که از آینده خبر دارند. اما امروزه، با گسترش اینترنت و شبکههای اجتماعی، این افراد به فضای مجازی مهاجرت کردهاند. آنها با تبلیغات گسترده در اینستاگرام و تلگرام، خود را اساتید علوم غریبه معرفی میکنند و با وعدههایی همچون بختگشایی، بازگشت معشوق، افزایش ثروت و دفع انرژیهای منفی، مشتریان خود را جذب میکنند. برخی از آنها برای جلب اعتماد بیشتر، حتی از اینفلوئنسرهای مشهور کمک میگیرند و با انتشار نظرات جعلی، سعی میکنند مخاطبان بیشتری را فریب دهند. روشهای فریبکاری رمالان بسیار متنوع است، اما همهی آنها بر اساس یک اصل ساده کار میکنند: «بازی با احساسات و روان مخاطب». برخی از آنها با دادن وعدههای جذاب و اغراقآمیز، افراد را بهدام میاندازند. عباراتی مانند «طلسم بختگشایی تضمینی»، «جذب فوری معشوق» یا «دعای رزق و روزی فوری» که در تبلیغات آنها دیده میشود، دقیقاً برای جلب توجه افراد ناامید طراحی شدهاند. برخی دیگر، بهجای امید دادن، از ترس و تهدید استفاده میکنند. آنها ممکن است به مشتری القا کنند که دچار طلسم یا چشمزخم شده و اگر سریعاً اقدام نکند، مشکلات بیشتری برایش پیش خواهد آمد. چنین القائاتی، افراد را وحشتزده و نگران میکند و باعث میشود که برای باطل کردن طلسمهای خیالی، پولهای زیادی پرداخت کنند. رمالان همچنین از تکنیکی بهنام «حدسهای کلی» بهره میبرند که در روانشناسی به «تیری در تاریکی انداختن» معروف است. آنها با گفتن جملات مبهم و کلی مانند «یکی از اطرافیانت بهتو حسادت میکند» یا «در گذشته یک شکست عاطفی داشتهای»، واکنش مشتری را میسنجند. اگر فرد این صحبتها را تایید کند، رمال به صحبتهای خود ادامه میدهد و اگر تایید نکند، مسیر گفتوگو را تغییر میدهد. به این ترتیب، فرد تصور میکند که رمال واقعاً از زندگی او خبر دارد، درحالیکه در واقع، این جملات بهراحتی، نسبت بههر کسی قابل تعمیم هستند. علاوه بر این، رمالان برای جلب اعتماد بیشتر، از ابزارهای بهظاهر اسرارآمیزی مانند ورقهای تاروت، مهرهی مار، نعل اسب، شمعهای جادویی و نوشتههای عجیبوغریب روی کاغذ استفاده میکنند. این ابزارها هیچ قدرت واقعی ندارند و صرفاً برای ایجاد هیجان و باورپذیری نمایش آنها بهکار میروند.
رواج پدیدهی رمالی و اعتماد مردم به فالگیران، پیامدهای گستردهای در جامعه به همراه دارد. یکی از مهمترین آسیبها، مشکلات اجتماعی و خانوادگی است. بسیاری از افراد سادهلوح، بهدلیل اعتماد بیجا به این افراد، سرمایه، حیثیت و حتی سلامت خود را از دست دادهاند. در برخی موارد، زنان مورد سوئاستفادهی مالی و حتی آزارهای جنسی قرار گرفتهاند. گاهی نیز کلاهبرداریهای مالی در پوشش رمالی بهوقوع میپیوندد که در برخی از پروندهها، میزان آن به میلیاردها تومان میرسد. در یکی از نمونههای واقعی، یک زن رمال در قم، با راهاندازی صفحهی فالگیری و دعانویسی در اینستاگرام، توانست بیش از ۲۰ میلیارد تومان کلاهبرداری کند. این مبالغ هنگفت، که میتوانست در مسیر تولید، آموزش یا حل مشکلات واقعی جامعه هزینه شود، متاسفانه به جیب کلاهبردارانی میرود که هیچ خدمتی به جامعه ارائه نمیکنند.
از نظر فرهنگی، رواج این باورها باعث «تضعیف تفکر علمی و عقلانی» در جامعه میشود. وقتی مردم بهجای استفاده از روشهای علمی و منطقی، برای حل مشکلات خود به سراغ طلسم و دعا بروند، جامعه دچار پسرفت فکری میشود. همچنین، این باورها میتوانند افراد را بهنوعی وابستگی فکری گرفتار کنند، بهطوریکه برخی افراد، قبل از انجام هر کاری، منتظر تایید یک رمال یا فالگیر میمانند و استقلال فکری خود را از دست میدهند.
برای مقابله با این پدیده، مهمترین اقدام، افزایش آگاهی و آموزش تفکر نقادانه در جامعه است. رسانهها، نظام آموزشی و خانوادهها باید مردم را با روشهای فریبکاری رمالان آشنا کنند تا هر ادعای عجیب و غیرمنطقی را بهسادگی نپذیرند. آگاهی از این نکته که رمالان چگونه با استفاده از ترفندهای روانشناسی، احساسات و افکار مخاطب را تحت تاثیر قرار میدهند، میتواند بسیاری از افراد را از گرفتارشدن در دام آنها نجات دهد. همچنین، مراجعه به متخصصان واقعی، یکی از بهترین راههای جلوگیری از این فریبها است. اگر کسی دچار مشکلات روحی یا عاطفی است، باید به روانشناس مراجعه کند، نه دعانویس. اگر مشکل مالی یا حقوقی دارد، مشاور اقتصادی و وکیل میتوانند بهاو کمک کنند، نه فالگیر. هر مشکلی راهحل دارد، اما راهحلهای واقعی معمولاً به تلاش، آگاهی و صبر نیاز دارند، نه به معجزههای خیالی.
نکتهی مهم دیگر، حمایت عاطفی از افراد آسیبپذیر است. معمولاً کسانی در دام رمالان میافتند که از نظر روحی در وضعیت نامناسبی قرار دارند، مثلاً شکست عاطفی خوردهاند، عزیزی را از دست دادهاند، درگیر مشکلات مالی هستند یا بهدلایلی، احساس ناامیدی میکنند. در چنین مواقعی، اعضای خانواده و دوستان باید بیشتر مراقب باشند و بهجای قضاوت، با آنها همدلی کنند. گاهی حتی یک گفتوگوی ساده و امیدبخش میتواند فرد را از افتادن در دام این افراد نجات دهد. در نهایت، گفتمان رمالی زمانی از جامعه حذف خواهد شد که مردم بهجای توهم و خرافات، از علم و آگاهی پیروی کنند. تا زمانی که ناآگاهی و سادهلوحی وجود داشته باشد، رمالان نیز بهکار خود ادامه خواهند داد. پس بهترین راه مقابله با آنها، دانایی و هوشیاری است. جامعهای که مشکلات را با خرد، مشورت و همدلی حل کند، نیازی به جادو و طلسم نخواهد داشت.
بدون نظر
نظر بگذارید