خبرگزاری هرانا – آنچه در پی میآید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی آذر ماه ۱۴۰۴ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکاندهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه میدهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادیهای فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشاندهنده چالشهای جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدامها، بازداشتها، و محکومیتهای سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان میدهد که این رویدادها در سراسر کشور گستردهاند.
خلاصه اجرایی
در طول آذر ماه ۱۴۰۴، شاهد گسترهای از نقضهای حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابیهای دقیق و گزارشهای دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونتهای خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی میشود.
یافتههای کلیدی این گزارش عبارتاند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشتهای خودسرانه.
⚫️ خودکشیهای ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگرانکننده قتلهای ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بیرویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارشدهی این گزارش آذر ۱۴۰۴ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگرانکننده و فوریت برای توجه جامعه بینالمللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاستگذاریها و اقدامات ملی و بینالمللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارشهایی از این دست، زمینهساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقضهای رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاعرسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهیبخشی و فشارهای بینالمللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که میتواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگهای ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدامهای بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در آذر ۱۴۰۴، ۲۹۶ مورد را ثبت کرد که شامل ۳۳۸ مورد اجرای حکم، ۲۱ مورد محکومیت، ۲ مورد اجرای حکم اعدام در ملأعام و ۶ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونهها:
- مرکز رسانه قوه قضاییه، از اجرای حکم اعدام عقیل کشاورز به اتهام جاسوسی خبر داد. حکم اعدام آقای کشاورز در زندان ارومیه به اجرا درآمد.
- زندانیان سیاسی، اکبر دانشور کار، سید محمد تقوی سنگدهی، بابک علیپور، پویا قبادی بیستونی، وحید بنیعامریان و سید ابوالحسن منتظر با حکم قاضی ایمان افشاری مجددا به اعدام محکوم شدند.
- کریم خجسته، زندانی سیاسی محبوس در زندان لاکان رشت با حکم شعبه ۱ دادگاه انقلاب رشت از بابت اتهام بغی به اعدام محکوم شد.
- حکم اعدام سید محمدجواد وفایی ثانی، زندانی سیاسی پس از رد درخواست اعاده دادرسی، برای بار دیگر در دیوان عالی کشور تایید شد.
- رامین زله، زندانی سیاسی محبوس در زندان نقده با حکم شعبه یک دادگاه انقلاب مهاباد از بابت اتهام «بغی» به اعدام محکوم شد.
- حکم یک زندانی در سمنان که پیشتر از بابت اتهام قتل همسر خود به اعدام محکوم شده بود، در ملا عام اجرا شد.
تأثیر: نقض حق حیات میتواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بیثباتی. این نقضها میتوانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاههای حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمیشود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۳ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۱۲۷ مورد بازداشت، صدور ۹۷۵ ماه حبس، ۱۵۹ ضربه شلاق و ۴۴۸ میلیون و سیصد هزارتومان جزای نقدی برای ۲۳ شهروند، ۵ مورد اجرای حکم، ۱۵ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۲ مورد بازجویی، ۵ مورد ضرب و شتم، ۳ مورد ممانعت از برگزاری مراسم و سخنرانی، ۵ مورد تجمع، ۲ مورد ممنوع الخروجی، ۲ مورد تفتیش منزل و محاکمه ۹ نفر است.
نمونه ها:
- دادستان عمومی و انقلاب مشهد از بازداشت ۳۹ نفر در جریان برگزاری مراسم هفتم خسرو علیکردی، وکیل دادگستری، در این شهر خبر داد. مراسم هفتم خسرو علیکردی در مسجد غدیر مشهد با حضور گسترده شهروندان برگزار شد و با مداخله نیروهای انتظامی، این مراسم به خشونت کشیده شد. در این میان ده ها تن از شرکت کنندگان از قبیل نرگس محمدی، سپیده قلیان، پوران ناظمی، هستی امیری، اسدالله فخیمی، ابوالفضل ابری، عالیه مطلبزاده، نورا حقی، علی آدینه زاده، حسن باقرینیا و حامد حسینی توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند. ساعاتی بعد، جواد علیکردی، برادر خسرو علیکردی نیز در محل کار خود بازداشت شد.
- فیض الله آذرنوش، میلاد کریمی نسب، امیرحسین محسنی پور، حمید دستوانه و مهدی کرمی، در یک پرونده مشترک توسط شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو شهرستان کهگیلویه مجموعا به ۴۸ سال حبس محکوم شدند.
- مجید بیرانوند و احسان مویدی کیا، روزنامهنگاران ساکن لرستان، با حکم دادگاه هر کدام به یک سال حبس تعزیری و یک سال اقامت اجباری در شهرستان مروست محکوم شدند.
- چهارده جوان بهدلیل شعارنویسی و نصب نوشتههای انتقادی توسط نیروهای انتظامی بازداشت شدند. سن این افراد بین ۲۲ تا ۳۰ سال اعلام شده است. خبرگزاری پلیس با انتشار ویدیویی این شهروندان را به «ارتباطگیری با خارج از کشور» متهم کرده است.
- رضا شفاخواه، وکیل دادگستری، به دلیل انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود، با دریافت ابلاغیهای به دادسرای ناحیه ۱۶ تهران احضار شد.
- مرکز رسانه قوه قضاییه از بازداشت یک مجری و شش تن از عوامل یک برنامه اینترنتی خبر داد. علیه این افراد به دلیل آنچه «تولید محتوای خلاف شئون اخلاقی و اجتماعی» عنوان شده، پرونده قضایی تشکیل شده است. چند تن از آنها پس از تشکیل پرونده با تودیع وثیقه آزاد شدهاند.
تاثیر: این نقضها نه تنها صدای افراد را سرکوب میکند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحثهای آزاد و انتقادی میشود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بیعدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۰۳ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۴ مورد مرگ زندانی بیمار، ۳ مورد خودکشی زندانی، ۱۷ مورد اعترافگیری، ۱۹ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۶ مورد تداوم نگهداری در انفرادی، ۶۴ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۱۲۹ مورد بلاتکلیفی، ۴ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۱۹ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۵ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۸ مورد اعمال فشار، ۲ مورد ممنوعیت ملاقات، ۱ مورد شکنجه فیزیکی، ۱ مورد عدم رسیدگی به دادخواهی، ۱ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۳ مورد نقل و انتقال اجباری زندانی است.
نمونه ها:
- کاوه احمدزاده، زندانی سیاسی محبوس در زندان بوکان، بر اثر ایست قلبی جان خود را از دست داد. مسئولان زندان نسبت به وخامت حال او بیاعتنایی نشان داده و از انتقال به موقع وی به مراکز درمانی خودداری کرده بودند.
- رضا خندان و شهریار براتینیا، زندانیان سیاسی محبوس در زندان اوین، به دلیل امتناع از پوشیدن لباس زندان، از اعزام به مراکز درمانی خارج از زندان جهت دریافت خدمات دندانپزشکی، محروم ماندند.
- یک زندانی در زندان وکیلآباد مشهد دست به خودکشی زد و پیش از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست داد.
- نائب عسکری، زندانی سیاسی محبوس در زندان ارومیه که در اعتراض به محرومیت خود از ملاقات با خانواده، دست به اعتصاب زد و سپس به سلول انفرادی این زندان منتقل شد.
- سعید زرنما، یکی از طلاب مدرسه دینی شهر پیشین، علیرغم گذشت حدود ۲۰ ماه از زمان بازداشت، کماکان به صورت بلاتکلیف در زندان زاهدان نگهداری میشود.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان میتواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقضها میتوانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشمانداز بازگشت موفقیتآمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیتهای قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۳۷ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۵۷ مورد بازداشت، ۴۳ مورد بازداشت بدون ارائه حکم قضایی، ۹ مورد تفتیش منزل و صدور ۲۴ ماه حبس برای ۱ نفر میباشد.
نمونه ها:
- محکومیت حبس عطا کریمی فعال ترک (آذربایجانی) توسط شعبه ۹ دیوان عالی کشور عینا تایید شد. وی پیشتر توسط شعبه سوم دادگاه انقلاب ارومیه به تحمل دو سال حبس محکوم شده بود.
تأثیر: چنین نقضهایی میتواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیتهای مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۴ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۵ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱ مورد بازجویی، صدور ۸۱۰ ماه حبس و ۱۲ ماه تبعید برای ۷ نفر، ۴ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد تخریب گورستان، ۱ مورد ممانعت از فعالیت اقتصادی و ۲ مورد اجرای حکم حبس است.
نمونه ها:
- پریا مرندیز، شهروند بهائی، جهت تحمل دوران محکومیت سه سال حبس خود راهی زندان اوین شد.
- پنج نوکیشان مسیحی که هویت چهار تن از آنها آیدا نجفلو، ناصر نورد گلتپه، ژوزف شهبازیان و لیدا آلکسانی گزارش شده، توسط دادگاه انقلاب تهران مجموعا به ۵۵ سال حبس محکوم شدند.
- همایون سامهیح نجفآبادی، نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی، در نامهای سرگشاده خطاب به جامعه یهودیان ایران اعلام کرد که از سوی نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران احضار شده است. به گفته او، علت این احضارها «کامنتها و لایکهای تعدادی از همکیشان در کانالهای فارسی زبان اسرائیلی» بوده است.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی میتواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیهنشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف میکند.
حق تحصیل
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۱ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۸ مورد مسمومیت دانشآموزان، ۷ مورد تجمع و ۱ مورد تنبیه فیزیکی دانشآموزان است.
نمونه ها:
- رئیس مرکز اورژانس پیشبیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی کردستان اعلام کرد که هشت دانشآموز در خوابگاه شبانهروزی دخترانه روستای کوله از توابع دیواندره، بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن راهی بیمارستان شدند.
- یک دانش آموز پایه دوازدهم در شهرستان بهارستان، بر اثر پرتاب لیوان توسط معلم کلاس دچار شکستگی در ناحیه سر شد و به بیمارستان انتقال یافت.
- گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران مقابل کتابخانه مرکزی پردیس مرکزی این دانشگاه دست به تجمع اعتراضی زدند. معترضان دلیل این تجمع را اعتراض نسبت به تصمیم اخیر مدیریت دانشگاه و همچنین پیگیری های بی نتیجه دانشجویان درباره حق اسکان و در مخالفت آنچه «نادیده گرفتن حقوق صنفی» عنوان کردند، اعلام کردند.
تأثیر: محرومیت از آموزش میتواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهرهکشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۶۰ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۱ مورد صدور حکم اعدام، ۱ مورد بازداشت کودکان، ۱ مورد خودکشی، ۲ مورد نوزاد رها شده، ۲ مورد خشونت فیزیکی، ۱ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۴۸ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۱ مورد مرگ کودک کار است.
نمونه ها:
- دیوان عالی کشور حکم اعدام یک کودک-مجرم به نام داریوش آتشافروز را برای دومین بار تایید کرد. این متهم که ۱۴ سال است در زندان به سر میبرد، به گفته وکیل مدافعش، در سن ۱۷ سالگی به طور ناخواسته و در دفاع از خود مرتکب قتل فردی دو برابر سن خود شده است.
- نامادری یک دختر سه ساله که متهم است این کودک را مورد آزار و ضرب و جرح قرار داده، در قم بازداشت شد. این کودک در پی خونریزی مغزی ناشی از ضربه به سر، در یکی از بیمارستانهای این شهر تحت درمان قرار گرفته است.
- یک نوجوان حدودا ۱۴ ساله در شهرستان گچساران دست به خودکشی زد و جان خود را از دست داد.
- برخلاف تعهدات بینالمللی ایران تحت عنوان الحاق به پیماننامه حقوق کودک و تعهدات مربوط به عدم بهکارگیری کودکان در امور نظامی، دستکم ۴،۹۸۷ دانشآموز از استان خراسان رضوی و شهرستانهای کارون، میناب، خنج، مهر، شادگان، اردبیل، نیر، نمین، سرعین و هیر، به اردوی موسوم به “راهیان نور” در مناطق عملیاتی کشور اعزام شدند.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان میتواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخههای فقر و بیعدالتی دامن بزند.
قتل های ناموسی
قتلهای ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانههای ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ زن میشود را ثبت کرد.
نمونه ها:
- یک مرد جوان در تهران مادر خود را به قتل رساند. متهم توسط پلیس بازداشت شده و انگیزه خود را ظن به ارتباط مادرش با فردی در فضای مجازی اعلام کرده است.
تأثیر: قتلهای ناموسی نه تنها جان افراد را میگیرند بلکه نشاندهنده عمیقترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیتهای شدیدی بر زنان و دختران تحمیل میکنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر میشوند.
خشونت خانگی
خشونتهای خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیبپذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱۴ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
- مردی ۷۰ ساله در مشهد، همسر ۶۰ ساله خود را با وارد آوردن ضربات متعدد تبر به سر، شکافتن شکم وی با قیچی و تلاش برای مثله کردن دست و پا، به قتل رساند. متهم بازداشت شده و به ارتکاب این اقدام اعتراف کرده است.
- مردی ۳۴ ساله در اراک همسرش را به قتل رساند. وی پس از چندی توسط ماموران پلیس بازداشت شد و در بازجوییهای اولیه ضمن اعتراف به قتل، انگیزه خود از این اقدام را اختلاف خانوادگی عنوان کرد.
تأثیر: خشونت خانگی میتواند پایههای اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیبهای جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونتآمیز را برای نسلهای آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر میگذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۲۱ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۳۶ مورد تجاوز و آزار جنسی، ۱ مورد اتهام بدحجابی و پلمپ ۱ محل کسب است.
نمونه ها:
- یک مرد حدودا ۴۰ ساله در کرمان، به اتهام تعرض و آزار جنسی دستکم ۳۵ زن بازداشت شد. به گفته معاون اجتماعی پلیس استان کرمان، این فرد با معرفی خود بهعنوان تعمیرکار خودرو، زنان راننده را در خیابانهای خلوت متوقف کرده و پس از جلب اعتماد آنان، با تهدید چاقو اقدام به تعرض و در برخی موارد سرقت اموال کرده است.
- دادستان شهرستان تنکابن اعلام کرد که یک سالن زیبایی عروس به دلیل آرایش یک زن در معرض دید عموم پلمب شد.
تأثیر: این نقض میتواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم میبخشد، مانع توسعه میشود و میتواند منجر به آسیبهای جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیستمحیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۰۶ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۱ مورد عدم حفاظت از منابع طبیعی، ۲ مورد حیوان آزاری، ۲۰۱ مورد آلودگی محیط زیستی، ۳ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع و ۳ مورد مجروح شدن محیط بان است.
نمونه ها:
- مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان اعلام کرد که سه محیط بان در منطقه حفاظت شده شاهو و کوسالان کامیاران، در پی درگیری با شکارچیان غیرمجاز زخمی شدند.
- رئیس اداره حفاظت محیط زیست گرگان اعلام کرد که در پی درگیری دو شکارچی غیر مجاز با محیط بانان در منطقه کوهستانی و جنگلی توسکستان، یک محیط بان و فرمانده محیطبانی توسکستان مجروح شدند.
- اهالی روستای رویین اسفراین در اعتراض به تصرف کوهها توسط یک سرمایهگذار، در مقابل بخشداری این حوزه تجمع کردند. این شهروندان واگذاری منابع طبیعی روستا، بالادست و مشرف به باغات را تهدیدی مستقیم برای آب و زندگی مردم میدانند.
تاثیر: بیعدالتی زیستمحیطی میتواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابریهای اقتصادی و ناآرامیهای اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار میدهد، نابرابریها را تشدید میکند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم میکند.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانهزنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۹۰ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۴۷ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۱۰۳ مورد مصدومیت کارگر، ۱۸۷ مورد تجمع، ۲ مورد ممانعت از تجمع، ۲۳ مورد اعتصاب، ۹ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۳ مورد بازجویی، ۴ مورد محاکمه، ۱ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد اجرای حکم، ۳ ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق برای ۵ نفر، ۳ مورد بازنشستگی اجباری، ۱۶ مورد اخراج و تعدیل، ۲۸ مورد پلمب اماکن، ۱ مورد ابطال مجوز، ۱ مورد تعطیلی کارخانه، ۲۶۵ مورد بلاتکلیفی، ۹۷ ماه معوقات مزدی و ۵۱ ماه حق بیمه معوقه است.
نمونه ها:
- احکام قطعی صادره توسط هیات رسیدگی به تخلفات اداری آموزش و پرورش برای ۱۷ معلم اهل استان کردستان، به آنان ابلاغ شده است. این احکام شامل اخراج دائمی هشت معلم و انفصال موقت از خدمت، بازنشستگی اجباری همراه با تنزل گروه، تبعید اداری و محرومیت از احراز سمتهای مدیریتی برای دیگر معلمان است.
- طاهر قادرزاده، احمد قادری و سلیمان عبدی، فعالین صنفی معلمان در سقز، با گشایش پرونده قضایی در دادسرای عمومی و انقلاب این شهر مواجه شدهاند. این پرونده با شکایت دادستان و پس از احضار و بازجویی این افراد توسط اداره اطلاعات سقز تشکیل شده است.
- در پی برگزاری دو تجمع صنفی کارگران ذوب آهن اصفهان، شماری از کارگران این کارخانه با تعلیق از کار، عدم پرداخت دستکم یک ماه حقوق و ممنوعیت ورود به محل کار مواجه شدهاند.
- جمعی از کارگران شرکت کشت و صنعت نیشکر میانآب کرخه برای دهمین روز متوالی با امتناع از فعالیتهای روزانه خود، در محوطه این شرکت دست از کار کشیده و تجمع اعتراضی زدند.
- ۱۸ واحد صنفی، شامل کافه رستوران و قهوهخانه سنتی در خرم آباد پلمب شدند. علت پلمب برخی از این واحدها، “ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی” عنوان شده است.
- در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، ۱۰ کارگر در مشهد و برخوار بر اثر سقوط به داخل چاهک آسانسور و گازگرفتگی، جان خود را از دست دادند.
- حدود ۳۰ نفر از کارگران این پروژه سد آبسرده بروجرد حدود چهار ماه حقوق و عیدی سال ۱۴۰۳ را طلبکارند و در عین حال سنوات سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ آنها پرداخت نشده است. این کارگران تنها حقوق دو ماه از سال جاری را گرفتهاند، از ابتدای آذر ماه سال جاری از کار بیکار شده و در وضعیت بلاتکلیف به سر میبرند.
تاثیر: نقض حقوق کار میتواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانوادهشان را تضعیف میکند.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۱ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد مجروحیت کولبر، ۴ مورد قتل شهروندان، ۶ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، صدور حکم قطع عضو برای ۴ نفر، ۲۰ مورد بازداشت پارتی و صدور ۲۰۳ ضربه شلاق برای ۱۲ نفر است.
نمونه ها:
- تیراندازی نیروهای نظامی در محدوده روستای چاهکیچی از توابع شهرستان دلگان، منجر به کشته شدن یک شهروند و زخمی شدن چهار تن دیگر شد. یکی از مجروحان نوجوان ۱۴ ساله است.
- چهار تن از متهمان پرونده موسوم به «باند سارقان عنکبوتی شمال تهران» توسط شعبه هشتم دادگاه کیفری یک استان تهران به اتهام سرقت حدی به مجازات قطع چهار انگشت دست راست و رد مال محکوم شدند.
- تیراندازی نیروهای نظامی در منطقه مرزی بسطام سقز، به زخمی شدن یک کولبر انجامید. همچنین در جریان این تیراندازی، چهار راس اسب کولبران کشته و دو راس دیگر زخمی شدند.
تأثیر: استفاده بیرویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی میتواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامیهای اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویهها و آموزشهای نیروهای اجرایی را نشان میدهد.
واکنش های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارششده در آذرماه ۱۴۰۴، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشههای مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بودهاند.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در دیدار با جمعی از زنان، با تأکید بر حجاب اجباری، به رسانههای داخلی هشدار داد که «نباید حرف غربیها را تکرار و برجسته کنند» و باید تنها رویکرد رسمی حاکمیت را منعکس کنند. این اظهارات همزمان با هشدار برخی نمایندگان مجلس درباره آنچه «رشد بیعفتی و جنبش برهنگی» در کشور عنوان شد، بیان شده و بار دیگر محدودیتهای اجتماعی و فشارهای اعمالشده بر زنان و رسانهها را برجسته میکند. غلامحسین محسنیاژهای، رئیس قوه قضاییه، نیز در سفر به یزد با اشاره به حجاب اجباری گفت «همه آحاد جامعه مسئولیت دارند» و اقدامات انجامشده را ناکافی دانست. این مواضع فشار بیشتر بر زنان و محدودیت آزادیهای مدنی و رسانهای در کشور را نشان میدهد.
رئیس شورای اطلاع رسانی دولت، برای نخستینبار تایید کرد که پس از ارائه گزارشی از سوی وزارت اطلاعات درباره «ناهنجاریهای اجتماعی و حجاب»، ابلاغیهای از جانب رهبر جمهوری اسلامی به دولت ارسال شده است؛ موضوعی که بیانگر استمرار رویکرد امنیتی نسبت به آزادیهای فردی و انتخاب پوشش شهروندان است. به گفته الیاس حضرتی، گزارش وزارت اطلاعات صرفا محدود به مسئله «بدحجابی» نبوده و دستکم ۲۳ عنوان مختلف را در بر میگرفته، هرچند «برهنهنمایی» یکی از محورهای اصلی آن بوده است؛ مفهومی که طی سالهای گذشته مبنایی برای برخوردهای سختگیرانه علیه زنان و سبک زندگی آنها شده است.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس از تصویب لایحه منع خشونت علیه زنان در این کمیسیون و ارسال آن به صحن علنی مجلس برای بررسی خبر داد. به گفته علی بابایی کارنامی، این لایحه با هدف تقویت حمایتهای قانونی از زنان و کاهش خشونتهای خانگی و اجتماعی تدوین شده است. این لایحه ابتدا در دولت یازدهم و توسط معاونت امور زنان و خانواده تهیه شد، اما بهدلیل ماهیت قضایی آن، شورای نگهبان متن را برای بررسی و تدوین نهایی به قوه قضاییه ارجاع داد؛ موضوعی که باعث شد سالها در بلاتکلیفی بماند. نسخه اولیه لایحه در پنج فصل و ۹۲ ماده تنظیم شده بود تا از بیعدالتی در روابط خانوادگی جلوگیری کند، حقوق زنان را در خانواده پاس بدارد و ضمانتهای قانونی لازم را پیشبینی کند، اما در فرآیند اصلاحات، ۴۰ ماده آن حذف شد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ضمن ابراز نگرانی از افزایش بیماریهای سرطانزا مرتبط با آلودگی هوا در کلانشهرها هشدار داد که ادامه این روند، نظام سلامت کشور را با چالشی جدی مواجه خواهد کرد. به گفته حسن حسننتاج، با وجود هشدارهای مکرر به دستگاههای مسئول، کماکان اقدامات لازم و موثر در جهت اجرای قانون هوای پاک بهطور کامل انجام نشده است.
جمع کثیری از وکلای دادگستری کشور با صدور بیانیهای، ضمن ابراز تسلیت و همدردی با خانواده خسرو علیکردی، وکیل دادگستری، بر لزوم بررسی دقیق، فنی و کارشناسی ابعاد جانباختن این وکیل دادگستری تاکید کرده و خواستار در اختیار قرار گرفتن تمامی مستندات و اطلاعات مرتبط در سریعترین زمان ممکن برای خانواده او شدند.
واکنش های بین المللی
مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامهای که نقض حقوق بشر در ایران را محکوم میکند را با ۷۸ رأی موافق، ۲۷ رأی مخالف و ۶۴ رای ممتنع به تصویب رساند. این قطعنامه پیشتر به پیشنهاد دولت کانادا به مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه شده و به تایید کمیته سوم این مجمع رسیده بود. این قطعنامه به مسائلی از جمله افزایش اعدامها، بازداشتهای خودسرانه، سرکوب معترضان، تبعیض و نقض گسترده حقوق اقلیتهای قومی و دینی از جمله بهائیان، نوکیشان مسیحی و اهل سنت و همچنین محدودیتهای شدید بر حقوق و آزادیهای زنان میپردازد. همچنین در بخشی از این قطعنامه به موضوع «سرکوب فرامرزی» اشاره شده است؛ این بخش به تهدید و آزار مخالفان، روزنامهنگاران و مدافعان حقوق بشر در خارج از کشور و فشار بر خانوادههای آنان در داخل ایران برای خاموش کردن صدای منتقدان میپردازد.
وزارت خارجه کانادا اعلام کرد چهار تن دیگر از مقامات ایران را به دلیل نقض فاحش و سیستماتیک حقوق بشر، تحریم کرده است. محسن کریمی، فرمانده قرارگاه نجف اشرف نیروی زمینی سپاه پاسداران در کرمانشاه، احمد خادم سیدالشهدا، فرمانده قرارگاه کربلا نیروی زمینی سپاه پاسداران در اهواز، مصطفی محبی، رئیس سابق سازمان زندانهای استان تهران و حسن آخریان، از مقامات اسبق زندان رجائی شهر کرج، در فهرست تحریمهای جدید کانادا علیه مقامات ایرانی قرار گرفتهاند.
جامعه جهانی بهائی و دیدهبان حقوق بشر، با انتشار بیانیهای مشترک اعلام کردند که مقامات جمهوری اسلامی ایران موج تازهای از سرکوب سازمان یافته علیه شهروندان بهائی را آغاز کردهاند؛ موجی که شامل صدها بازداشت خودسرانه، صدور احکام سنگین زندان، یورشهای گسترده به منازل و کسبوکارها و مصادره اموال است. در این بیانیه آمده است که برخی بازداشتها در شرایطی انجام شده که میتواند «مصداق ناپدیدسازی قهری باشد» و در برخی پروندهها مادران بهائی از کودکان خردسال خود جدا شدهاند.
نتیجه گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در آذر۱۴۰۴، چشماندازی نگرانکننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشتهای خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونتهای خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بیرویه از زور توسط نیروهای امنیتی بودهایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارشهای دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش میگذارد.
نتایج بهدست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بینالمللی و داخلی برای رسیدگی به این نقضها و حمایت از قربانیان تأکید میکنند. از جمله یافتههای کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، بهویژه علیه زنان و اقلیتها، نگرانیهای عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بینالمللی ایجاد میکند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزمهای نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بینالمللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل میکند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب میشود.
بدون نظر
نظر بگذارید