به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، یک پلنگ جوان در شهرستان صالح‌آباد تلف شد. همچنین، بیش از ۶۵ شکارچی و صیاد غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۲۶ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به بحران خشکسالی، پسماندها و آلاینده‌ها در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیات وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته گذشته، رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش خراسان رضوی از تلف شدن یک پلنگ جوان در شهرستان صالح‌آباد بر اثر حمله سگ‌های گله خبر داد.

محمد اسدی‌پور در این خصوص گفت: بررسی‌های اولیه کارشناسان محیط زیست و دامپزشکی نشان می‌دهد این پلنگ که حدود دو سال سن داشت، بر اثر پارگی حنجره ناشی از حمله سگ‌های گله تلف شده است. به گفته وی، حادثه زمانی رخ داد که یک چوپان در فصل غیرمجاز چرا، دام‌های خود را وارد زیستگاه پلنگ کرده بود. سگ‌های گله با احساس حضور حیوان، به آن یورش بردند و در جریان درگیری، پلنگ از پای درآمد.

اسدی‌پور در پایان گفت: لاشه این حیوان برای انجام آزمایش‌های دامپزشکی و کالبدشکافی به اداره کل محیط زیست خراسان رضوی منتقل شده و نتیجه نهایی پس از بررسی‌های کامل اعلام خواهد شد.

از سوی دیگر، رئیس اداره زیست‌بوم دریایی محیط زیست گیلان از کشف لاشه چهار فوک خزری در ساحل چونچنان رشت خبر داد و گفت: از ابتدای سال تاکنون ۵۴ لاشه فوک در سواحل گیلان مشاهده شده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، تنها در شش ماه نخست امسال ۲۰ گور ایرانی در جاده شیراز–یزد بر اثر برخورد با خودروها تلف شدند. جمعیت گور ایرانی در حال حاضر حدود ۱۳۰۰ رأس برآورد می‌شود که به دلیل کمبود علوفه و تلاش برای رسیدن به مزارع و باغ‌ها، در مسیر جاده‌ها با خطر تصادف و مرگ روبه‌رو هستند.

به همت دوستداران و همیاران محیط زیست، در هفته گذشته تصویر یک قلاده یوزپلنگ آسیایی در شاهرود و دو قلاده پلنگ ایرانی در لامرد مشاهده و ثبت شد. همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست ماسال گفت: دو بهله پرنده شکاری از گونه‌های عقاب و دلیجه که به دلیل مصدومیت قادر به پرواز نبودند، پس از تیمار به طبیعت بازگردانده شدند. علاوه بر این، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل از نجات و رهاسازی یک قلاده خرس قهوه‌ای از سیم‌های خاردار باغی در روستای قلچلو شهرستان مشگین‌شهر خبر داد.

به گزارش ایرنا، پژوهشگران ایرانی به سرپرستی محمدصادق علوی یگانه، استاد دانشگاه تربیت مدرس، موفق به کشف و ثبت جهانی گونه‌ای جدید از ماهیان خانواده Sillaginidae در آب‌های خلیج فارس شدند. این گونه که به افتخار محل کشف آن «Persica» نام گرفته، پس از پنج سال تحقیق و بررسی‌های ریخت‌شناسی و ژنتیکی در بانک داده‌های علوم جانوری (ZooBank) ثبت شده است. به گفته علوی یگانه، این ماهی که در سواحل بوشهر نمونه‌برداری شده، در هرمزگان با نام «شورت» و در سیستان و بلوچستان با نام محلی «کندرو» شناخته می‌شود.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

در گزارش‌های این هفته، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از ۵۰ شکارچی و صیاد غیرمجاز و متخلف محیط زیستی در شهرستان‌های دهلران، شاهرود، زاهدان، شاهین‌دژ، اردبیل، قزوین، خلخال، گرمه، تیران و کرون، شیروان، اردستان، بندرعباس، دلفان، دامغان، چاراویماق، الیگودرز، کوهرنگ، میاندوآب، مشهد، طالقان، بندرلنگه، ایذه، خرم‌آباد، بندانزلی و خاتم، بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر، بیش از ۳۵ تن چوب و زغال قاچاق در شهرهای تنکابن، نور، اردبیل، اراک، دزپارت، نجف‌آباد، آمل، سنقروکلیایی و چگنی، ضبط و در این راستا ۱۵ قاچاقچی چوب بازداشت شدند.

حق تنفس و هوای پاک

براساس گزارش‌ ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۷۳، اصفهان ۱۰۴، کارون ۱۵۹، شادگان ۱۵۱، اهواز ۱۵۹، بهبهان ۱۵۳، آزادگان ۱۰۳، آبادان ۱۰۲، ملاثانی ۱۱۴، کوت عبدالله ۱۷۴، هویزه ۱۵۲، تهران ۱۱۰، آغاجاری ۱۱۴، اندیمشک ۱۰۷، بندرماهشهر ۱۳۰، خرمشهر ۱۲۶، سوسنگرد ۱۴۹، شوشتر ۱۱۲، گتوند ۱۳۵، فردیس ۱۶۴، کرج ۱۱۳، ساوجبلاغ ۱۲۱، چهارباغ ۱۰۵، ایلام ۲۳۶، آمل ۱۵۱ و بهمئی ۱۵۱، ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم برای تمام گروه‌ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر می‌کند.

تازه‌ترین آمارها از لرستان نشان می‌دهد که خشکسالی شدید، بیش از نیمی از استان را درگیر کرده و حجم ذخایر سدها به‌شدت کاهش یافته است. به گفته داریوش حسن‌نژاد، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان، مجموع آب پشت سدهای اصلی استان تنها ۲۰٫۶۳ میلیون متر مکعب است که نسبت به سال گذشته ۴۹٪ کاهش دارد و تنها ۱۰٪ ظرفیت مخازن پر است. ورود آب به سدها ۰٫۱۸ متر مکعب بر ثانیه و خروجی آن ۱٫۹۵ متر مکعب بر ثانیه گزارش شده که نشان می‌دهد مصرف سدها به‌مراتب بیش از تامین آن است و در صورت ادامه این روند، مخازن به کمترین سطح تاریخی خود خواهند رسید.

از سوی دیگر، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم هشدار داد که استان در وضعیت قرمز منابع آبی است و ۹۷٪ مساحت آن با خشکسالی شدید مواجه است. حجم ذخایر دو سد اصلی از ۷۰۰ به کمتر از ۴۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته و افزایش جمعیت و ساخت‌وسازهای جدید، مصرف آب را بیش از سقف پیش‌بینی شده کرده است.

افزون بر این، معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان اعلام کرد که تالاب‌های پیرسلمان و چم شور در اسدآباد و تالاب آق گل در ملایر به دلیل خشکسالی و کاهش بارش‌ها خشک شده‌اند. وی افزود که برداشت آب برای کشت محصولات پرآب در حاشیه این تالاب‌ها و کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی، احیای آنها را دشوار کرده و ادامه خشکسالی می‌تواند این تالاب‌ها را به منبع گرد و غبار و تهدیدی برای تنوع زیستی تبدیل کند.

در خبری دیگر، مدیر امور آب بروجرد از مسدود شدن پنج حلقه چاه غیرمجاز در روستای قشلاق این شهرستان خبر داد. وی افزود برخورد قضائی با چاه‌های غیرمجاز ادامه خواهد داشت و از شهروندان خواست برای حفظ حقوق عامه با دستگاه‌های ذی‌ربط همکاری کنند.

همچنین، شهروندان شهرستان قدس نسبت به خشک شدن باغ ۴۰ هکتاری در منطقه سرخه‌حصار هشدار دادند و خواستار اقدام فوری برای حفظ و احیای این فضای سبز شدند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، روند نابودی این باغ نگرانی مردم را برانگیخته و با انتشار گزارشی تصویری، موضوع را برجسته کرده است.

به گزارش همشهری آنلاین، تهران در آستانه یکی از خشک‌ترین سال‌های نیم‌قرن اخیر قرار گرفته است؛ با گذشت ۲۸ روز از آغاز سال آبی ۱۴۰۴–۱۴۰۵، پایتخت هیچ بارانی دریافت نکرده و بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۹۱.۲٪ کاهش یافته است. این کم‌بارشی شدید تهدیدی جدی برای منابع آب، ذخایر سدها، آب‌های زیرزمینی و کیفیت هوا به‌شمار می‌رود و با ترکیب رشد جمعیت و مصرف بی‌رویه، سال آبی جاری را به سالی با بحران آبی عمیق برای تهران تبدیل کرده است.

از سوی دیگر، رودخانه بابلرود در مازندران به دلیل ورود فاضلاب و زباله به وضعیت بحرانی رسیده است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست بابل هشدار داده‌اند که نبود تصفیه فاضلاب و استفاده بی‌رویه از سموم کشاورزی تهدید اصلی است و نجات رودخانه نیازمند مشارکت مردم، فرهنگ‌سازی و فناوری نوین است.

به گزارش مهر، در شهرستان هرسین کرمانشاه، ۵۶ حلقه چاه غیرمجاز در دشت چمچمال و روستاهای اطراف با همکاری دستگاه‌های اجرایی و امنیتی مسدود شد. این اقدام بیش از ۱٫۷ میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی را ذخیره کرد و بخشی از تلاش‌های شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه برای حفاظت و پایداری منابع آبی استان محسوب می‌شود. همچنین، سرپرست مدیریت منابع آب کبودراهنگ گفت: ۱۴ حلقه چاه غیرمجاز در روستا‌های بخش گل‌تپه و شیرین‌سو در طول سه روز مسدود شده است.

علاوه بر این، مدیر منابع آب تویسرکان اعلام کرد که از سال ۱۳۹۳ تاکنون با انسداد ۸۸۴ حلقه چاه غیرمجاز، حدود ۱۲ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف آب زیرزمینی صورت گرفته است. احمد ترکاشوند افزود که طی هفته گذشته ۳۸ حلقه چاه دیگر مسدود شد و اقدامات مقابله با برداشت غیرمجاز با هدف مدیریت خشکسالی و تأمین آب پایدار ادامه خواهد داشت.

در هفته گذشته، نخستین جلسه پایش و کنترل برنامه مدیریت منابع آبی تهران با هدف بررسی وضعیت منابع آب پایتخت و ارزیابی اقدامات دستگاه‌ها برگزار شد. سید علی شریفی، معاون پیشگیری و کاهش خطر سازمان مدیریت بحران، با اشاره به ورود تهران به پنجمین سال خشکسالی، تأکید کرد که عبور از این بحران نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها و اجرای برنامه‌هایی مانند افزایش بازدهی شبکه آب، کاهش نشت، تغذیه سفره‌های زیرزمینی و اصلاح الگوی مصرف است. جلسات پایش و کنترل به‌صورت مستمر ادامه خواهد داشت تا هماهنگی میان نهادها تقویت و تنش آبی مدیریت شود.

آتش سوزی در منابع طبیعی