خبرگزاری هرانا – در ایران زندانیانی سیاسی و عقیدتی وجود دارند که بیش از دو دهه از عمر خود را پشت میله‌های زندان سپری کرده‌اند. نگرانی اصلی خبرگزاری هرانا فراموش‌شدن این افراد در میان اخبار روزمره و چرخه‌های رسانه‌ای کوتاه‌مدت است. به همین دلیل، این خبرگزاری مجموعه‌ای از گزارش‌های منظم منتشر می‌کند که در هر پست به معرفی یک زندانی بلندمدت، مرور پرونده قضایی، وضعیت نگهداری، دسترسی‌ها و نیازهای فوری او می‌پردازد.

خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در گزارش پیش رو به بررسی آخرین وضعیت حمزه سواری لفته پس از دو دهه حبس می‌پردازد.

▪️نام: حمزه سواری لفته

▪️سال بازداشت: ۱۳۸۴

▪️اتهام اعلام‌شده: «افساد فی الارض، محاربه و اقدام علیه امنیت ملی»

▪️حکم اولیه: اعدام

▪️حکم کنونی: حبس ابد (تبدیل‌شده با یک درجه تخفیف)

▪️محل‌های نگهداری: زندان شیبان اهواز به مدت سه ماه، زندان کارون اهواز به مدت هشت سال، محبوس در زندان رجایی شهر کرج تا سال ۱۴۰۲، نگهداری در بند هشت زندان اوین در مرداد ماه ۱۴۰۲، انتقال به زندان قزلحصار کرج از شهریور ۱۴۰۲ تا کنون.

▪️مرخصی/دسترسی‌ها: در سال‌های اخیر مرخصی گزارش نشده؛ دسترسی به خانواده و وکیل محدود گزارش شده است.

▪️وضعیت فعلی: همچنان در حبس بلندمدت با حکم ابد، علی‌رغم تغییرات قانونی که می‌تواند امکان بازنگری یا تخفیف فراهم کند.

حمزه سواری لفته در تاریخ ۱۱ شهریورماه ۱۳۸۴ زمانی که تنها شانزده سال داشت، توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. او توسط دادگاه انقلاب اهواز از بابت اتهامات “افساد فی الارض، محاربه و اقدام علیه امنیت ملی” به اعدام محکوم شد. این حکم در نهایت به حبس ابد تقلیل پیدا کرد. این تغییر حکم، اگرچه از نظر شکلی از تشدید مجازات جلوگیری کرد، اما عملاً او را در زمرهٔ محکومانِ با حبسِ نامحدود زمانی قرار داد؛ وضعیتی که در عمل می‌تواند سالیان طولانی تداوم یابد و دسترسی فرد به سازوکارهای بازنگری را دشوار کند.

▪️ اتهام امنیتی سنگین: برچسب «محاربه» در پرونده‌های سیاسی-امنیتی در ایران از سنگین‌ترین عناوین اتهامی است و معمولاً پیامدهای قضایی و اجرایی گسترده‌ای دارد.

▪️ تبدیل حکم: صدور حکم اعدام در ابتدا و سپس تبدیل به حبس ابد، هم وزن سنگین اتهام و هم امکان مداخله‌های قضاییِ بعدی را نشان می‌دهد، اما لزوماً به‌معنای رفع بی‌عدالتی‌های احتمالی در رسیدگی نیست.

▪️ تداوم حبس علی‌رغم تغییرات قانونی: با وجود تغییرات قانونی که امکان اعادهٔ دادرسی، تخفیف مجازات یا آزادی مشروط را در برخی پرونده‌ها فراهم می‌کند، آقای سواری همچنان در زندان باقی مانده است.

در طول دوران حبس، حمزه سواری در زندان‌های مختلفی نگهداری شده است. وی به مدت هشت سال در زندان کارون اهواز و سه ماه در زندان شیبان اهواز به سر برد. آقای سواری سپس به زندان رجایی شهر کرج تبعید شد. او در سال ۱۳۹۳ در سالن ۱۲ این زندان نگهداری میشد. او در سال ۱۳۹۶ همراه با ضرب‌وشتم به بند ۱۰ (اندرزگاه ۴) زندان رجایی شهر کرج منتقل شد. این زندانی سیاسی در مردادماه سال ۱۴۰۲ به بند هشت زندان اوین انتقال یافت و پس از یک ماه به بند امن واحد سه زندان قزلحصار کرج منتقل شد. وی در اعتراض به جابه جایی های صورت گرفته دست به اعتصاب غذا زد و مدتی را در سلول انفرادی گذراند. این زندانی سیاسی از آن زمان تاکنون در این زندان محبوس است.

▪️ انتقال‌های پی‌درپی: جابه‌جایی بین بندها و زندان‌ها می‌تواند دسترسی به خانواده، وکیل و خدمات بهداشتی را مختل کند.

▪️ انفرادی به‌عنوان ابزار تنبیهی: آقای سواری پس از بازداشت، به مدت ۹ ماه در سلول‌ انفرادی بازداشتگاه‌های اداره اطلاعات اهواز و شیراز نگهداری شد. او طی هشت سال حبس در زندان کارون اهواز نیز بارها به سلول انفرادی منتقل شد. همچنین در سال ۱۳۹۶ به دلیل اعتراض به انتقالش به سالن ۱۰ اندرزگاه ۴ زندان رجایی‌شهر، در شهریور ۱۴۰۲ به دنبال اعتراض به جابه‌جایی ناگهانی از زندان اوین به زندان قزلحصار، و در مرداد ۱۴۰۴، بار دیگر به سلول انفرادی انتقال داده شد. این سوابق نشان‌دهندهٔ استفاده از انفرادی است که در استانداردهای بین‌المللی باید محدود، نظارت‌شده و استثنایی باشد.

▪️ تحمل خشونت در زندان: گزارش‌هایی از بدرفتاری‌های فیزیکی و کلامی علیه این زندانی در طول هشت سال حبس او در زندان کارون اهواز ثبت شده است. وی در مرداد ۱۳۹۶، پس از انتقال از سالن ۱۲ به سالن ۱۰ (اندرزگاه ۴) زندان رجایی‌شهر، مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت. همچنین در شهریور ۱۴۰۲، در جریان انتقال خشونت‌آمیز از زندان اوین به بند امن واحد سه زندان قزلحصار کرج تحت فشار قرار گرفت. افزون بر این، در مرداد ۱۴۰۴ نیز در پی اعتراض به تبعید سعید ماسوری، زندانی سیاسی، به زندان زاهدان و همچنین اجرای حکم اعدام بهروز احسانی اسلاملو و مهدی حسنی، توسط نیروهای گارد ویژه زندان قزلحصار همراه با تعدادی دیگر از زندانیان مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت. موارد مذکور از مصادیقی است که لزوم مستندسازی مستقل و پیگیری حقوقی را برجسته می‌کند.

▪️محرومیت از امکانات درمانی و پزشکی: این زندانی سیاسی در طول بیش از دو دهه حبس، با وجود ابتلا به بیماری‌های قلبی، التهاب جداره ریه، پارگی رباط صلیبی در زانوی راست ناشی از فشار و رشد شدید کیست بیکر، درد مزمن معده، آرتروز گردن و نیاز به جراحی در ناحیه کمر، همواره با کارشکنی مسئولان زندان و به بهانه‌های مختلف، از اعزام به بیمارستان و دسترسی به درمان تخصصی محروم مانده است. «حق دسترسی به درمان» از جمله حقوق بنیادین زندانیان است که در قوانین داخلی ایران، اسناد بین‌المللی و معیارهای حقوق بشری بر آن تأکید شده است. محرومیت عمدی زندانیان از امکانات پزشکی و درمانی، مصداق بارز رفتار غیرانسانی و نقض حق بر سلامت و حتی حق حیات است و در بسیاری موارد به عنوان ابزاری برای فشار و سرکوب بیشتر به کار گرفته می‌شود.

در سال‌های اخیر، آقای سواری مرخصی دریافت نکرده است و دسترسی او به خانواده و وکیل محدود گزارش شده است. محدودیت مزبور، علاوه بر آثار روانی و اجتماعی، می‌تواند حق دفاع مؤثر و پیگیری سازوکارهای اعادهٔ دادرسی را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد.

۱. اعادهٔ دادرسی: بررسی وجود دلایل و مستندات جدید یا ایرادات ماهوی/شکلی در رأی.

۲. درخواست تخفیف یا تبدیل مجازات: در صورت فراهم‌بودن شرایط قانونی.

۳. آزادی مشروط/تعلیق اجرای مجازات: ارزیابی تحقق شروط قانونی (مدت سپری‌شده، حسن رفتار، وضعیت سلامت و…)، در صورت امکان.

۴. پیگیری حقوق نقض‌شده در دوران حبس: از جمله حق درمان، منع رفتار خشونت‌آمیز، حق ملاقات منظم و دسترسی مستمر به وکیل.

۵. مستندسازی و دادخواهی بین‌المللی: در صورت انسداد مسیرهای داخلی، بهره‌گیری از سازوکارهای گزارشگری و مکاتبات حقوق بشری.

▪️۱۳۸۴: بازداشت؛ اتهام «افساد فی الارض، محاربه و اقدام علیه امنیت ملی»

▪️حکم اولیه: اعدام؛ تبدیل‌شده به: حبس ابد.

▪️پس از محکومیت؛ هشت سال محبوس در زندان کارون اهواز.

▪️۱۳۹۳: پس از تبعید در سالن ۱۲ زندان رجایی شهر کرج به سر برد.

▪️۱۳۹۶: ضرب‌وشتم گزارش‌شده؛ انتقال به بند ۱۰ (اندرزگاه ۴) زندان رجایی شهر.

▪️مرداد ۱۴۰۲: انتقال به بند هشت زندان اوین.

▪️شهریور ۱۴۰۲: ضرب‌وشتم و نگهداری در سلول انفرادی گزارش‌شده؛ انتقال به بند امن واحد سه زندان قزلحصار کرج.

▪️مرداد ۱۴۰۴: ضرب‌وشتم و نگهداری در سلول انفرادی گزارش‌شده؛ زندان قزلحصار کرج.

▪️سال‌های اخیر: عدم اعطای مرخصی، محرومیت از رسیدگی پزشکی مناسب، دسترسی محدود به خانواده و وکیل.

▪️وضعیت امروز: تداوم حبس ابد علی‌رغم تغییرات قانونی بالقوه مؤثر بر بازنگری پرونده.

با وجود تغییرات قانونی که امکان اعادهٔ دادرسی، تخفیف مجازات یا آزادی برای محکومان به اتهام محاربه را فراهم می‌کند، آقای سواری همچنان در زندان باقی مانده است.
پرونده حمزه سواری لفته نمونه‌ای دیگر از زندانیان با احکام طولانی‌مدت امنیتی و سیاسی در ایران است که بازنگری در پرونده‌های آنان می‌تواند گامی مهم در مسیر آزادی و احقاق حقوقشان باشد.
پروندهٔ او از یک‌سو بر دشواری‌های دسترسی به حقوق بنیادین در دوران حبس (مرخصی، ملاقات، وکیل) و از سوی دیگر بر ضرورت به‌کارگیری تمامی سازوکارهای قانونیِ داخلی و بین‌المللی برای بازنگری و کاهش مدت حبس تأکید دارد.

▪️ دسترسی منظم و بدون تبعیض به وکیل و خانواده.

▪️ ارزیابی پزشکی مستقل در صورت ادعای ضرب‌وشتم یا عوارض طولانی‌مدت.

▪️ بررسی امکان اعادهٔ دادرسی یا سایر سازوکارهای کاهش/توقف مجازات بر پایهٔ آخرین مقررات.

▪️ تضمین رعایت آیین‌نامه‌های سازمان زندان‌ها دربارهٔ تماس، ملاقات و مرخصی.

▪️ دسترسی به خدمات پزشکی مناسب و درمان

این گزارش بخشی از مجموعهٔ «بیش از دو دهه در حبس» است که هدف آن مستندسازی مستمر پرونده‌های بلندمدت و یادآوریِ مسئولیت جمعی برای دیده‌شدن و پیگیری وضعیت آنان است.